Ai thắng ai thua trong cuôc chiến Iraq?
Ít ra th́ đối với tổng thống Obama và bộ trưởng quốc pḥng Mỹ Panetta, quân đội Mỹ tại Iraq đă thành công, v́ khi rút đi đă để lại “một nước Iraq tự chủ, có chính quyền do dân bâu ra”, 9 năm sau khi khẩu hiệu “nhiêm vụ hoàn tất” này được giăng ra đàng sau tổng thống Bush-con khi ông nói về cuôc chiến Iraq.. Cuộc bầu cử quốc hội Iraq đă được diễn ra dưới sự bảo vệ của quân đội Mỹ và kết quả đă tạo tranh căi kéo dài 3 tháng mới ngă ngũ, nghĩa là mới có thoả thuận để thành lập được chính phủ, hơi tréo cẳng ngỗng, v́ phe ít phiếu nắm chính quyền. Thực vậy phe đối lập Quốc hội dân tộc Iraq (Iraqi National congress), được 91 phiếu. Liên minh này gồm 3 nhóm là Liên danh dân tộc Iraq (Iraqi National list) của ông Ayad Allawi, thủ tướng đầu tiện của Iraq do Mỹ bổ nhiệm sau khi chiếm được Baghdad, liên danh Đổi mới (Renewal list) của phố tổng thống Hashemi, Mặt Trận dân tộc đối thoại Iraq (Iraqi National dialogue front) của phó thủ tướng Saleh al-Mutlaq. Nhóm của đương kim thủ tướng Nouri al Maliki được 89 phiếu. Mặc dầu vậy ông Maliki tiếp tục làm thủ tướng. Hiện nay, khối đối lập Quốc hội dân tộc Iraq đang tẩy chay quốc hội và chính phủ. Phó tổng thống Hashemi đang ẩn náu trong vùng người Kurds kiểm soát v́ bị thủ tướng Maliki ra lệnh truy nă về tội khủng bố các giới chức chính phủ và lực lượng an ninh. Ayad Allawi, cũng như Ahmed Chalabi, là những người Iraq lưu vong làm viêc với cả hai cơ quan t́nh báo M16 của Anh và CIA của Mỹ. Theo báo New York times, năm 2003, trước khi mở cuộc xâm lăng Iraq, hai người đă được Mỹ giúp tiền để ra mắt tổ chức Nghị hội dân tộc Iraq. Chalabi sau thời gian đầu được tín nhiệm đă bị Mỹ cắt viện trợ năm 2004 và lục soát trụ sở tại Baghdad v́ nghi là làm việc với Iran. Mặc dầu vậy, Chalabi vẫn đóng một vai tṛ quan trọng trong cuộc bàu cử quốc hội Iraq năm 2010, với tư cách chủ tịch ủy ban Công lư và quy trách nhiệm, là biến thái của Ủy ban giải trừ đảng Ba’ath của Saddam Hussein do Mỹ lập ra sau khi lật đổ Hussein. Ở tư cách này, Chalabi đă loại bỏ 500 ứng cử viên không thích hợp. Kết quả là Allawi được 91 ghế, so với thủ tướng Maliki. Maliki không phải là người mà thực sự Mỹ hài . ḷng, v́ là người theo giáo phái Shiite, và trồi lên do khả năng thoả hiệp chính trị và tôn giáo. Maliki đă làm được thủ tướng v́ chính sách thực dụng của Mỹ. Chính sách này ông Ryan Crocker, nguyên đại sứ Mỹ tại Iraq mô tả là ‘sẽ có phần cho tất cả mọi người. Sẽ gồm có những người xuất sắc. Nhưng những thoả thuận đă đưa ra sẽ không thể gom hết tất cả được mọi hứa hẹn hay cam kết để làm cho đời sống khá hơn cho dân Iraq”.
Ayad Allawi đă tỏ vẻ bực giọc về chính sách này, và đă nói với một phóng viên của New York Times rằng lời giải cho Iraq là biện pháp mà tổng thống Bush-con đă làm khi đem quân chiếm Iraq. Đó là “giải thể đảng Ba’ath, giải tán quân đội, phân chia ghế theo tỷ lệ cho các tổ chức tôn giáo chính trị trong Hổi đồng điều hành”. Tưởng cũng nên biết rằng đó là giai đoạn đầu, khi Allawi được tín nhiệm giao quyền hành.
Ngày nay sự việc đă khác. Allawi mặc dàu có sự ủng hộ của Mỹ, nhưng cái lối liên minh hợp tác chia phần giữa các nhà chính trị được Mỹ ủng hộ đă không thể nào thắng được cái khả năng khai thác các nhóm chính trị quần chúng của Maliki. V́ thế báo New York Times đă gọi Allawi là nhà “yêu nước cuối cùng” của Iraq, chấp nhận hoà hợp chia phần giữa các chính trị gia cùng chiều, nhưng không chấp nhận khác hướng.Trong khi mà phó tổng thống Mỹ Biden đă liên tục điện thoại với các phía, từ thủ tướng Maliki, tới chủ tịch quốc hội và ông Hashemi để thúc giục họ phải dàn xếp với nhau cho thoả đáng.
Tóm tắt sự việc như thế th́ những con gà của Mỹ như Allawi, Chalabi đă thua. Nhưng Maliki cũng chưa hẳn thắng, v́ sự hợp tác viện trợ của Mỹ sẽ tuỳ theo những điều Maliki thực hiện sẽ Mỹ hài ḷng tới đâu. Báo New York Times ngày 25 tháng 12/2011 đă có bài tường thuật lời một viên chức cao cấp chính phủ cho biết rằng Mỹ sẽ để cho t́nh h́nh tại Iraq diễn biến xem sao. Và “Mỹ sẽ không đem quân xâm lăng Iraq trở lại”.
Dù là không có lời tuyên bố này của một viên chức chính phủ th́ ai cũng có thể biết như thế, ít nhất là trong năm 2012, là năm tranh cử tổng thống. ông Obama sẽ không thể đổ quân trở lại khi mà ông tuyên bố nhiệm vụ quân đội là đă hoàn thất và đă thành công.Bởi v́ làm thế tức là tương đương với tử bỏ nhiệm kỳ hai mà ông đang cố gắng tranh thủ. Tuy nhiên, cũng theo báo New York times th́ giới chức cao cấp chính phủ c̣n nói rằng “trong khi quân đội rút xuống mức số không th́ các lực iượng t́nh báo Mỹ không như thế”. Điều này có nghĩa rằng những hoạt động loại đặc biệt sẽ vẫn được tiến hành. Nghĩa là bom nổ người chết tiếp tục. Cho nên khi phóng viên đài BBC Jim Muir ghi lại rằng cho tới lúc Mỹ rút quân ra khỏi Iraq sang Kuweit, mỗi tháng đều đều có 350 người Iraq bị chết v́ các hoạt động bạo lực.
Mỹ có thắng không? Khách quan là có thắng có thua, tùy từng vấn đề. Nhưng mà có một nhân tố biểu kiến không làm ǵ mà đă thắng lớn. Đó là Do Thái. V́ Saddam Hussein bị loại cho nên một nguồn hỗ trợ vật chất và tinh thần quan trọng cho những cảm tử quân Palestine đă mất. Những vụ nổ bom tự sát ở Do Thái đă kể là ngưng hẳn. Dân Iraq đă thua lớn, v́ người tiếp tục chết, chưa biết bao giờ sẽ ngưng, và dân chủ th́ chỉ mới là bầu cử h́nh thức.
Lâm Phong
(ngày 24 tháng 12/2011)
