Bàn về chính trị

Mô hình dân chủ là mô hình thống trị hiện nay trên thế giới, đến nỗi có một học giả từng nhận xét nó đang và sẽ là sự tận cùng của lịch sử, là đại diện của văn minh và thước đo của tiến bộ cho mỗi quốc gia.

Tuy nhiên hơn 20 năm kể từ khi kết thúc chiến tranh lạnh, nếu nhìn lại sự độc tôn của mô hình dân chủ, không thể không nhận thấy những điểm còn hạn chế nếu không nói là sai lầm nghiêm trọng của nó. Thực ra để có được cái nhìn này, một phần rất lớn là nhờ sự trỗi dậy của Trung Quốc, một quốc gia gần như duy nhất dám đi ngược lại với thế giới văn minh và đã đạt được những thành tựu đáng kể. Thực tế đó cho phép người ta quan sát và rút ra những bài học có giá trị.

Điều đầu tiên là không thể phủ nhận những thành tựu đáng kể ngày nay phần lớn là do chế độ chính trị dân chủ mang lại.

Dân chủ là nơi mà người dân có thể dùng quyền lực của mình (thường thông qua lá phiếu) để quyết định chính sách và người lãnh đạo của một khu vực. Điểm này có một lợi thế rất lớn, đó là nó tạo áp lực lên chính sách và giới lãnh đạo phải phục vụ mục đích của người dân, là tỉ lệ đa số của quốc gia.

Dân chủ giúp tránh được sự quan liêu, bởi vì quyền lực được chia sẻ cho người dân, với số lượng tai mắt lớn hơn nhiều bất kì lực lượng chính phủ nào như cảnh sát, an ninh, thanh tra,.. Điều này giúp giảm chi phí và bộ máy nhà nước cồng kềnh không hiệu quả, bởi vì sự theo dõi của người dân là vì quyền lợi của chính họ, khác với sự theo dõi và giám sát của các cơ quan chính phủ thường có mục đích khác.

Dân chủ cũng giúp những cá nhân ưu tú trong xã hội nắm được quyền lực một cách nhanh chóng và sử dụng quyền lực đó độc lập với các lãnh đạo trước đó. Nếu xác suất để có cá nhân xuất chúng là ngẫu nhiêu thì dân chúng sẽ có xác suất phát sinh nhân tài trong các lĩnh vực cao hơn nhiều so với bất kì một bộ phận thiểu số nào chẳng hạn con quan, con vua, hoặc con cái giai cấp lãnh đạo.. Chúng ta có thể dễ dàng nhận thấy đa số cá nhân xuất sắc đều xuất thân bình thường, đa số các tỉ phú, nhà khoa học, nghệ sĩ,.. đều đi lên từ con số 0. Dân chủ giúp thành phần này tiếp cận quyền lực nhanh chóng và góp phần định hướng xã hội, ngược với phục vụ lãnh đạo như trong các thể chế do một thiểu số cầm quyền. Đây là sức mạnh rất đáng kể của mô hình dân chủ.

Ngược lại, dân chủ cũng có nhiều hạn chế. Người Việt Nam có câu dân gian nghĩa là dân thì gian manh. Điều đó phần nào đúng cho tất cả các lãnh thổ và sắc dân trên thế giới. Rất nhiều cá nhân ưu tú của thế giới có nhận xét là đám đông thì thường lười biếng, ngu dốt, ích kỉ, thiển cận, hèn nhát,.. đại khái là nhiều tính xấu. Nhận xét này đến từ tôn giáo, các nhà triết học, các nhà khoa học, các nhà kinh doanh hay lãnh đạo thành công. Có đôi khi vì lí do ngoại giao hay tế nhị họ không nói hẳn ra, nhưng bất kì ai có chút thành công đều có thể dễ dàng nhìn thấy các tật xấu đó ở đám đông.

Bởi vì đơn giản, thành công hay tiền bạc không phải tự nhiên mà đến. Thường chỉ có một số nhỏ có ý chí, nghị lực, đầu óc để đạt đến nó. Bởi vì nếu đám đông dân chúng có ý chí, nghị lực, đầu óc, dũng cảm, thì điều đơn giản nhất là họ phải chiến đấu với chính hoàn cảnh của họ trước, và đa phần dân số phải là triệu phú, tỉ phú, các nhà khoa học hoặc nghệ sĩ thành công. Nhưng không, ngược lại, đa phần đám đông lười biếng (không phải cứ làm việc nhiều là chăm chỉ, lười biếng có nghĩa là lười biếng trong tư duy, lười biếng trong ý chí), hèn nhát (không dám làm khác, nghĩ khác so với xã hội), chính vì vậy đám đông không thành đạt. (Có những người lao động nặng nhọc nhưng thật sự là họ lười tư duy và nhát gan, có những người sẵn sàng đánh nhau bằng đao kiếm nhưng không dám đối diện với sai trái của chính mình hoặc xã hội, đó là thiếu dũng cảm).

Chính vì lẽ trên, khi quyền lực được chia đều cho kẻ ngu lẫn người khôn, bằng nhau, và người ngu chiếm đa số, thì đó là một thảm hoạ cho tổ chức đó. Thử tưởng tượng những công ty lớn như Apple có thành công được như ngày hôm nay nếu nó chia đều quyền quyết định cho từng cá nhân trong công ty, mỗi người bằng nhau bất chấp là ai? Bất kì công ty nào làm ăn như vậy sẽ sớm dẹp tiệm

Chế độ dân chủ dẫn tới một nghịch lý là, để nắm quyền lực, anh phải thoả mãn đám đông. Nhưng những điều làm hài lòng đám đông chưa chắc có lợi cho quốc gia, hoặc có lợi cho những người có quyền lực ngầm như giới tài phiệt, đầu tư,.. cũng chính là có lợi cho quốc gia ở một khía cạnh nào đó. Điều này dẫn tới giới làm chính trị thường được coi là gian dối, lừa đảo, thất hứa, bởi vì nếu anh không hứa hẹn với đám đông những điều họ thích thì chắc chắn anh thất cử, nhưng nếu anh thực hiện những điều anh đã hứa khi tranh cử thì đôi khi anh lại là một thằng ngu. Bởi vì như đã nhận xét, đám đông không thực sự thông thái, không thực sự biết điều gì nên hay không nên cho một quốc gia. Làm chính trị đồng nghĩa với dối trá đã trở thành standard chung trên thế giới

Như thế đặt quyền lực quốc gia vào tay dân chúng đồng nghĩa với đặt quyền lực vào trong sự tham lam, ngu dốt, ích kỉ. Điều này có thể nhìn thấy ở ngay cả những quốc gia tự nhận là văn minh nhất như Hoa Kì, dân chúng hút thuốc phiện và can dự vào chính sách an ninh, ngoại giao và quốc phòng của quốc gia, WTF??? Hoặc như Marx nói, đối với lòng tham thì dù để bán cái thòng lọng để treo cổ chính anh ta thì nhà tư bản cũng bán.

Đó là đối với các quốc gia tương đối văn minh. Thử tưởng tượng điều gì sẽ xảy ra ở các quốc gia không văn minh khi tôn giáo vẫn còn cai trị? Như Ấn Độ là một quốc gia dân chủ lớn nhất thế giới, nhưng một bộ phận dân Ấn tham lam, ngu dốt, dối trá, háo danh, mê tín, hủ tục và lạc hậu. Nếu những người này làm chủ đất nước thì đất nước sẽ đi về đâu? Nếu không có sức ép từ các quốc gia văn minh phương Tây thì có lẽ các quốc gia dân chủ tôn giáo đều sẽ là thảm hoạ, khi dân chủ chỉ là diễn kịch, như Parkistan, Afghan, Iraq, Indo,..

Vậy có phải dân chủ là nguồn gốc của văn minh và tiến bộ? Từ đâu xuất phát những mâu thuẫn trên, khi thì dân chủ là niềm tự hào, là biểu tượng và sức mạnh quốc gia, trong khi tại nhiều nơi, nó là rào cản không nhỏ cho chính sự phát triển? Đâu mới thật sự là nguồn gốc thật sự của văn minh, tiến bộ và thịnh vượng?

Để hiểu được điều này, chúng ta cần quan sát kĩ ngay cả những quốc gia giàu có và văn minh nhất hiện nay, như Hoa Kì. Phải chăng Hoa Kì là một nước hoàn toàn dân chủ? Không phải. Hoa Kì là một quốc gia cộng hoà, trong đó quyền lực được chuyển giao dựa vào một giao kèo, e.g hiến pháp, bởi vì những nhà lập quốc hoa kì hiểu rõ thảm hoạ và trí tuệ của đám đông cũng như thảm hoạ của một chính quyền trung ương đầy quyền lực. Họ muốn giới hạn cả hai điều đó, với những quyền được ghi trong hiến pháp mà dù đám đông có muốn cũng không thể thay đổi được. Điều đó cho thấy sự thành công của Hoa Kì không chỉ là nhờ dân chủ, mà sâu xa hơn, cái gốc của nó, là nhờ trí tuệ của một thiểu số nhỏ đã viết nên hợp đồng liên bang, i.e hiến pháp Hoa Kì, đã định hướng cho toàn bộ nền dân chủ phải đi theo.

Để hiểu về trí tuệ, chúng ta cần phải hiểu về một khái niệm, nhân quả, là một khái niệm được chấp nhận rộng rãi trong khoa học và kiến thức thực tế. Nhân quả nghĩa là một sự kiện sẽ dẫn theo các sự kiện khác có tính ràng buộc với nó, đó là các luật của tự nhiên mà con người quan sát thấy nhưng không thay đổi được. Các quy luật này diễn ra ở nhiều mức độ, từ các hệ thống rất nhỏ như nguyên tử, cho đến các hệ thống rất lớn như các ngôi sao, thiên hà, từ các hệ thống vô cơ như đất đá cho đến các hệ thống sinh vật hoặc xã hội phức tạp như quân đội, chính quyền, an ninh,.. Trí tuệ là sự nhận biết các quy luật đó đúng như nó diễn ra trong tự nhiên.

Có những người có trí tuệ về các hệ thống rất nhỏ, họ có thể trở thành nhà khoa học lượng tử, hoặc dược sĩ,.. vì họ nắm và hiểu biết được các quy luật vận hành của các hệ thống nhỏ. Có những người có trí tuệ về âm thanh, hình ảnh, họ biết phối hợp âm thanh như vậy sẽ khiến cảm giác như vậy xuất hiện, cảnh quay như vậy sẽ khiến khán giả thích thú, hình ảnh như kia sẽ khiến khán giả chán ngán,.. như vậy thì họ có thể viết nhạc viết kịch làm phim,.. bởi vì họ phân biệt được sự khác nhau của các con đường khác nhau (trong lĩnh vực của họ).

Tương tự như vậy, trong lĩnh vực chính trị và quản lý quốc gia, những nhà lập quốc hoa kì quan sát lịch sử diễn ra trước và xung quanh họ, và rút ra các nhận xét, việc này dẫn đến kết quả này, việc kia dẫn đến kết quả nọ,.. có điều dẫn đến kết quả xấu, có điều dẫn đến kết quả tốt Với hiểu biết đó họ cố gắng ngăn chặn những điều không tốt và khuyến khích những điều tốt đẹp xảy ra. Và họ không phải nhìn 1 năm, 2 năm, hay 10 năm 20 năm, họ có tầm nhìn cho hàng trăm năm hay là toàn bộ lịch sử về sau. Hiến pháp mà họ viết ra đứng bên trên quyền lực của đám đông, bởi vì họ hiểu rằng đám đông không hẳn là luôn luôn đúng. Chính hiểu biết đó đã tạo chỗ dựa cho lịch sử Hoa Kì phát triển.

Ngược lại, tại sao Hoa Kì thích đem dân chủ đến cho các quốc gia khác? Ngoài lý tưởng của họ ra, thì người Mĩ còn biết rằng đối với các chính phủ dân bầu sẽ dễ chi phối hơn nhiều, vì họ luôn có thể chi phối từ dưới lên, mua các dân biểu, mua chính trị gia,.. và tác động lên chính sách của quốc gia đó. Điều này thuận lợi hơn nhiều ở các quốc gia dân chủ so với các quốc gia không dân chủ đối nghịch.

Bởi vì dân chúng luôn tham lam, chỉ nhìn thấy cái lợi trước mắt nên ý thức rất hạn chế. Dân chúng luôn muốn những chính sách dễ dãi, nhiều lúc là vô lí, như lấy của người giàu chia cho người nghèo, làm ít hưởng nhiều, lương cao công việc dễ dàng.. Nếu đám đông được thoả mãn mọi đòi hỏi và yêu cầu một cách vô điều kiện và thiếu cân nhắc sẽ là thảm hoạ của quốc gia, với bất kì quốc gia nào.

Như vậy có thể thấy rằng, nguồn gốc của văn minh và thịnh vượng, không phải đến từ dân chủ. Cái gốc của mọi vấn đề, luôn nằm ở trí tuệ của mỗi cá nhân, sự hiểu biết về lợi ích và tác hại lâu dài mà mỗi hành động hay sự kiện có thể mang đến. Bởi vì người Trung Quốc phần nào nhìn thấy những vấn đề của họ, nên họ dù không áp dụng mô hình dân chủ, vẫn mang lại được những thành công đáng kể, bởi vì họ thấy được vấn đề của họ và giải quyết nó dựa trên trí tuệ (dù rằng trí tuệ chưa hoàn hảo vẫn còn hơn niềm tin tôn giáo siêu hình). Người lãnh đạo Trung Quốc biết rằng cái gì có lợi và cái gì có hại cho họ, ít ra là vậy, đó là trí tuệ. Điểm đáng học hỏi của họ là dám đi khác, làm khác, nghĩ khác chứ không bắt chước máy móc.

Trong tự nhiên có nhiều nguồn sức mạnh. Có sức mạnh xuất phát từ lòng tin, như những chiến binh Hồi giáo sẵn sàng ôm bom, họ cũng chinh phục được những lãnh thổ rộng lớn. Có sức mạnh xuất phát từ ý chí, như sự quyết tâm, không lùi bước theo đuổi mục đích, như những người cộng sản quyết tâm thống nhất lãnh thổ.. Tuy nhiên, trong tất cả các sức mạnh, trí tuệ đứng hàng đầu. Nhờ có trí tuệ, con người nhỏ bé yếu ớt có thể thống trị muôn loài, đánh bại quân địch hung hãn và đông đảo hơn, cũng như phát triển đất nước thịnh vượng. Nếu một đất nước không có những cá nhân có trí tuệ, thì đất nước đó sẽ suy yếu, ngược lại, nó sẽ phát triển mạnh mẽ và thống trị các quốc gia khác, như Hoa Kì là một ví dụ.

Điểm quan trọng không phải là bắt chước một cách máy móc các mô hình đi trước, mà là thực sự quan sát một cách khác quan để hiểu được sự vận hành của tự nhiên. Đó mới là nguồn gốc thực sự của văn minh, tiến bộ mà loài người đạt được. Đó cũng chính là nguồn gốc của những thành công mà mỗi cá nhân có thể đạt được trong cuộc sống của chính mình.

Bạn mod nào đổi hộ title ra "về chính trị", định viết vài bài về chính trị nói chung, thanks trước

Quy luật của tự nhiên không ai chống lại được, chỉ có hai con đường, hoặc là chấp nhận nó, hoặc là chống lại nó. Con đường thứ nhất là con đường của trí tuệ, con đường thứ hai là con đường của ngu dốt, mê muội, sai lầm.

Điều đó cũng đúng trong xã hội loài người. Có những hành động/ sự kiện sẽ mang lại điều tốt đẹp, có những hành động/ sự kiện sẽ mang lại điều xấu, quan trọng là hiểu biết rõ những điều này.

Một câu hỏi được đặt ra, như thế nào là điều tốt đẹp? Mọi người đều mưu cầu hạnh phúc, vậy hạnh phúc là điều tốt đẹp cho mỗi cá nhân, và một tập thể càng nhiều cá nhân sống hạnh phúc là điều tốt đẹp cho tập thể đó. Mục đích chính của tổ chức và quản lý xã hội/ nhà nước là nên tạo điều kiện và bảo vệ để các cá nhân sống dưới sự quản lý đó được hạnh phúc.

Như vậy, có thể định nghĩa rằng, lẽ phải là những thứ giúp cho một cộng đồng được sống hạnh phúc và yên ổn lâu dài.

Định nghĩa này có hơi khác với một số quan điểm cho rằng, tự do là mục đích và lý tưởng của xã hội cũng như cá nhân. Quan điểm tự do khá là phương Tây, xuất phát và được cổ vũ ở phương Tây. Nó hơi khác với quan điểm châu Á về sự hài hoà trong xã hội. Sự khác biệt là không nhiều, vì để sống hài hoà và hạnh phúc, cá nhân và xã hội cần có những tự do nhất định, ngược lại sự tự do cũng giúp/ đảm bảo các cá nhân có thể theo đuổi mục đích cá nhân một cách tốt hơn. Tuy nhiên định nghĩa này nhắm vào tính mục đích một cách chính xác và rõ ràng hơn so với sự theo đuổi tự do một cách mù quáng, và trong một số trường hợp, tự do không mang lại một xã hội hài hoà và hạnh phúc. Ví dụ như các cá nhân không được sở hữu vũ khí một cách tự do, bởi vì điều đó khiến kiểm soát trong xã hội rất khó khăn, dù anh không làm hại ai chỉ đơn giản là sở hữu để chơi/ sưu tập, nhưng sẽ có một số người sử dụng nó để làm hại, nên đa phần các xã hội đều hạn chế sở hữu vũ khí.

Mục đích của các tổ chức nhà nước và xã hội là đảm bảo lẽ phải được thực thi/ bảo vệ lẽ phải. Định nghĩa về lẽ phải cũng hơi khác khái niệm công lý theo cách hiểu thông thường, khi công lý mang hàm ý công bằng, e.g mắt đền mắt, răng đền răng, trả thù và kết án. Định nghĩa về lẽ phải mong muốn một con đường hài hoà và mở hơn, dù trái với quan niệm thông thường, e.g chấp nhận khác biệt và "bất công", chẳng hạn mọi người sinh ra vốn không bình đẳng, và nên phối hợp với nhau thay vì tranh giành và đòi hỏi bình đẳng một cách máy móc.

Xã hội phương Tây chú trọng cạnh tranh, nhưng theo tôi, xã hội còn nên phối hợp với nhau nữa. Chẳng hạn các xã hội phương Tây thường phân chia phe phái khi tranh cử, và các phe phái được sử dụng như là các công cụ để mặc cả, ngáng đường hoặc phân chia quyền lực. Quá trình này có lợi thế nhưng cũng có tác hại không nhỏ, và điểm sai lầm nhất của quá trình này là nó làm cho giá trị của các ý tưởng/ đề án, phụ thuộc nhiều vào phe phái hơn là giá trị của chính ý tưởng/ đề án đó.

Ở đây chúng ta có thể xem xét một quá trình khác, quá trình họp hành của một công ty, trong đó các quá trình/ kế hoạch trái ngược nhau có thể được đem ra thảo luận, nhưng mọi người không đối đầu nhau, bởi vì mọi người đều được lợi khi công ty thành công, ngược lại nếu chống lẫn nhau thì mọi người đều thiệt hại. Công ty được coi như lợi ích chung chứ không phải đảng phái. Và các kế hoạch được dựa trên bản thân kế hoạch chứ không phải những ai đứng đằng sau ủng hộ nó, dù một kế hoạch tốt do một cá nhân đưa ra nó cũng có thể được toàn công ty ủng hộ. Ngược lại tư duy bè phái sẵn sàng ngáng đường lẫn nhau dù đảng đối lập thực sự có ý muốn tốt đẹp.

Làm sao để nền chính trị không có tư tưởng đảng phái? Khi có một sức mạnh lớn hơn sức mạnh đảng phái làm chỗ dựa cho quốc gia. Khi các cá nhân tiến thân trên con đường chính trị bằng chính khả năng của anh ta chứ không phải vì đồng đội và mối quan hệ của anh ta.

Theo tôi một nền chính trị không đảng phái (hoặc hạn chế tư tưởng đảng phái) sẽ là một nền chính trị tốt hơn mô hình phương Tây hiện nay. Một nền chính trị trọng về thực chất, các nguồn lực nên được tập trung cho cái gì cần làm, nên làm như thế nào hơn là đầu tư tô vẽ, quảng cáo và tranh giành quyền lực.

(còn tiếp)

Tư duy nô lệ là thứ tư duy tôn sùng bên ngoài một cách sai lầm. Thường người lao động chân tay hay có tư duy nô lệ vì họ đứng tận cùng trong nấc thang xã hội, nên khó có cái nhìn đúng đắn về hiện thực xã hội

Một điều cần nhận thức rõ là, ngay cả những người đứng ở trên đỉnh của thế giới, như tổng thống Mĩ, giám đốc CIA,.. đều không thể có cái nhìn đúng đắn về hiện thực xã hội. Lí do là, hầu như bất kì ai, đều bị giới hạn bởi vị trí của mình, và hiện thực là một lượng thông tin khổng lồ rất khó nắm bắt kịp thời và phân tích đầy đủ. Hơn nữa có rất nhiều rào cản tự nhiên và cố ý được tạo ra khiến sự nắm bắt và phân tích càng trở nên khó khăn, ví dụ người ở vị trí cao sẽ khó mà hiểu cách suy nghĩ của người nghèo khổ, đó là một rào cản tự nhiên, hoặc các nhà nước đều bảo mật các thông tin nội bộ, đó là một rào cản cố ý đối với việc nắm bắt và phân tích thông tin.

Điều này ít người biết, nhất là những người ở các nấc thang dưới cùng trong xã hội, nên họ thường có thái độ tin tưởng mù quáng đối với tầng lớp trên, cho đến khi vỡ mộng để biết rằng, hoá ra tầng lớp trên cũng chỉ là như vậy. Thái độ này có thể gặp ở rất nhiều dạng, e.g chính phủ Mĩ, quân đội Mĩ ghê gớm lắm có thể abc xyz.. Chẳng hạn quân đội Mĩ có thể tấn công và tiêu diệt quân đội Nga/ Trung Quốc dễ dàng bằng máy bay stealth hoặc bắn hạn phi đạn của Nga/ Trung Quốc trong mọi cuộc tấn công.

Nó cũng thường thể hiện dưới dạng các thông tin truyền miệng kiểu như người Israel ghê gớm lắm, người Nhật ghê gớm lắm có thể/ đã từng abc xyz.. Thực tế thường hoàn toàn khác hẳn với tưởng tượng của tầng lớp hạ đẳng này, nhưng trong giấc mơ của mình, họ vẫn thường hình dung ra mình là người biết rõ mọi thứ vì họ nghe nói/ đọc được ở đâu đó, như đọc sách chính trị từ nhỏ chẳng hạn.

Khi đã có tư duy nô lệ thì mọi suy nghĩ đều bị giới hạn trong thế giới của nô lệ, bởi vì người nô lệ không biết thế giới bên ngoài như thế nào.

Nếu theo quan điểm vô thần dựa trên lịch sử, thì không có gì là thiêng liêng trong cuộc đời này. Con người, cũng chỉ là một loài động vật, tiến hoá từ các bộ lạc thô sơ săn bắt hái lượm, lên các tổ chức nhà nước và chính quyền hiện đại.

Thế giới vốn vô chủ, không thuộc về ai, không có biên giới quốc gia lãnh thổ. Con người sống lanh thang trên các mảnh đất dần dần xác lập chủ quyền đối với các khu vực, nhưng đều là do tự họ xác lập, thường là dựa vào vũ lực.

Không có bất kì ai có đủ tư cách để trao cho ai bất kì quyền gì, như chủ quyền đối với một khu vực.. Trước đây người ta thường phải viện đến các lí do thiêng liêng để trao chủ quyền, ví dụ trao quyền lực của một vị vua cho ai đó, các lí do này thường liên quan đến tôn giáo, như thay trời, mệnh trời, do chúa trời ban cho,.. để hợp thức hoá quyền lực. Thời gian sau đó, khi các thế lực và lí lẽ tôn giáo bị suy yếu trước hiểu biết khoa học, người ta chuyển sang dựa vào các quyền tự nhiên, do tự nhiên sinh ra, nhưng thực tế chẳng có tự nhiên nào ban cho bất kì ai quyền lực gì.

Con người thực ra không có quyền tự do, bởi vì chẳng có ai cho họ quyền đó. Con người thực ra cũng không có chủ quyền đối với lãnh thổ. Có thể nói các chính phủ dân chủ đầu tiên hầu như đều cướp đoạt quyền lực từ một thế lực thống trị trước đó, ví dụ từ các thế lực phong kiến, vua chúa,..

Chủ quyền thường là một hệ thống phong tục có tính kế thừa, không có bản chất thiêng liêng mặc định nào cả (e.g do thần thánh ban cho, do tự nhiên ban cho, hoặc sinh ra là có sẵn..) Tuy nhiên, chủ quyền nên được tôn trọng vì nó tránh cho xã hội loài người những tranh chấp và chiến tranh không cần thiết, cũng như tạo điều kiện để xã hội phát triển. Đây là quan điểm chủ quyền dựa trên lẽ phải, không phải vì thần thánh ban cho anh quyền cai trị, cũng không phải vì tự nhiên trao cho anh quyền tự do, mà vì ở một mức độ nào đó, theo truyền thống lâu đời, công nhận các quyền như vậy có vẻ là cách tốt nhất cho loài người

Nếu chúng ta chấp nhận rằng, tự nhiên không ban cho ai quyền tự do, cũng như chủ quyền, thì dân chủ không phải là một hình thức thiêng liêng và bắt buộc phải có, bởi vì không có ai trao cho mỗi người dân quyền lãnh đạo quốc gia.

Như vậy, dân chủ chỉ nên là một hình thức xác định quyền lực trong khu vực không có chủ quyền. Còn nếu thực thi dân chủ ở một khu vực có chủ quyền, ví dụ một khu vực do nhà vua đang cai trị, đó thực chất là một sự ăn cướp. Nhưng đối với xã hội hiện đại, ăn cướp dựa vào các lí do cao cả có lẽ được chấp nhận và ủng hộ???

Xét đến tận cùng, thì quyền lực chỉ là sự thoả thuận giữa các bên, và ai dám trả giá bao nhiêu cho cái gì? Nhà vua có chủ quyền do lịch sử để lại, nhưng nếu ông ta áp bức người dân quá mức, và người dân dám hi sinh để tranh đấu, thì có thể quyền lực sẽ thuộc về người dân. Nhưng nếu cứ như vậy, nếu một bên không công nhận quyền lực của bên kia là lật đổ, thì sẽ không có lợi ích lâu dài mà chỉ có chiến tranh liên miên.

Khi gạt bỏ hết những sự mặc định thiêng liêng, thì nên lấy căn cứ nào để phân định? Căn cứ tốt nhất để phân định là dựa vào lẽ phải, nghĩa là dựa vào quy luật nhân quả, theo con đường nào là tốt nhất cho tất cả các bên, thì nên theo con đường đó.

Khi đó, tự do không phải vì tự nhiên ban cho con người quyền tự do, mà vì nếu không cho con người tự do, thì họ sẽ bực tức khó chịu phá hoại đến người khác, phá hoại cộng đồng, hoặc sức lao động sáng tạo của họ suy giảm, hoặc.. Cũng vậy, dân chủ không phải vì con người sinh ra là có quyền quyết định vận mệnh quốc gia, mà vì quyền lực khi được chia ra cho người dân có những tác dụng tích cực (đã nói từ bài đầu tiên)

Theo cá nhân tôi, thì quan điểm phân định dựa vào lẽ phải này là quan điểm tận cùng, nghĩa là sẽ không có quan điểm hay cơ cở nào tốt hơn, vững chắc hơn, đúng đắn hơn về việc xác định các mối quan hệ trong xã hội. Khi dựa vào lẽ phải, thì không phải cứ là dân thì đòi dân chủ, tự do, cũng như không phải cứ là người cai trị thì muốn làm gì thì làm. Tất cả nên dựa vào nhân quả để xác định đâu là điểm tốt nhất cho tất cả các bên.

(còn tiếp)

Như đã nói, nếu nhìn chính xác vào lịch sử, thì không có một thế lực thiêng liêng nào (thiên chúa, thần thánh, tự nhiên,..) ban tặng cho con người bất cứ cái gì (dân chủ, tự do,..). Đây là sự thật.

Con người từng sống như thú rừng, dần dần hình thành nên những cộng đồng, tổ chức nhà nước và luật lệ. Trong quá trình đó, sở hữu có lẽ là một trong những tư tưởng được hình thành rất sớm và xuất phát một cách tự nhiên của con người. Sở hữu là có khả năng tác động đến một vật (được sở hữu) tuỳ theo ý muốn cá nhân.

Ý niệm về sở hữu có lẽ đã xuất phát ngay từ loài thú, khi các con thú đánh dấu lãnh thổ, và bảo vệ lãnh thổ đó trước các con khác, như tấn công, hay đuổi chúng đi. Có thể thấy rằng sở hữu là do tự nhận (self claim), không phải do các thế lực thiêng liêng ban tặng (tự nhiên, thần thánh, lẽ phải,..) và đối với tự nhiên, sở hữu được công nhận bằng khả năng bảo vệ tài sản được sở hữu, chẳng hạn một con thú bị một con thú mạnh hơn chiếm lãnh thổ thì nó phải bỏ đi nơi khác kiếm ăn, chứ nó chẳng thể kiện ai được.

Quy luật đó cũng được nhìn thấy ở xã hội loài người. Con người sở hữu một cái gì đó (chẳng hạn quả táo do họ hái về, đất do họ khai hoang), do họ tự nhận (quả táo, đất đai vốn là tự nhiên, chẳng thuộc về ai), và được cộng đồng công nhận. Phong tục này giúp con người có thể chung sống với nhau mà không dẫn đến đối đầu, nó giúp lao động phát triển vì thành quả lao động phần nào được bảo vệ.

Sở hữu được coi là quyền do xã hội công nhận, nghĩa là trong xã hội đó, điều đó được công nhận và bảo vệ. Sở hữu không phải là một quyền tự nhiên, bởi vì nếu nó là một quyền tự nhiên thì không ai có thể xâm phạm được (chẳng hạn tự do tư tưởng không ai có thể xâm phạm được). Phần lớn lịch sử chứng minh xã hội loài người là cá lớn nuốt cá bé, cướp bóc, tàn sát trên quy mô quốc gia và quốc tế là minh chứng cho thấy sở hữu không phải là quyền tự nhiên.

Có thể nói, bản chất của sở hữu rất sâu xa và thiêng liêng đối với con người, vì sở hữu gắn liền với sinh tồn, là mồ hôi nước mắt và máu, ranh giới giữa sống và chết, giữa khát vọng giàu có sung sướng hạnh phúc và nghèo đói nguy hiểm khổ sở. Chính từ quyền sở hữu, mà có khái niệm dân chủ. Dân chủ nghĩa là người dân có quyền quyết định, đồng nghĩa với làm chủ, đồng nghĩa với sở hữu (lãnh thổ). Không thể có quyền đối với thứ anh không sở hữu, đây là common sense.

Nếu mảnh đất thuộc về chủ đất, những người đến thuê nhà không thể đuổi chủ đất đi và tự xác nhận mình là chủ và có quyền quyết định luật lệ trên khu đất đó. Tuy điều này không phải là chân lý tuyệt đối luôn đúng (lịch sử cho thấy ai mạnh là chủ), nhưng nó là lẽ phải được công nhận và nên được công nhận. Trong lịch sử, chủ đất chính là vua, và cư dân có thể coi là người thuê đất. Nếu nhìn ở góc độ này thì vương quyền hoặc các thể chế phi dân chủ có thể hoàn toàn hợp pháp *, và thậm chí trong lịch sử đa phần các chế độ hợp pháp là phi dân chủ. (* hợp pháp nghĩa là hợp với lẽ phải)

Từ đó có thể nói, quyền sở hữu đứng trên dân chủ, và đứng trên tự do. Anh/ chị không thể dắt chó mèo vào khu đất thuê, nếu chủ đất không đồng ý, không thể ăn mặc, đi đứng nói năng làm ồn bán hàng mở hội, tụ tập theo ý mình trên đất có chủ, nếu chủ đất không đồng ý. Đó là giới hạn của tự do, và quyền sở hữu đứng trên tự do. Cũng không thể vì người dân ở đó không đồng ý với luật lệ của chủ đất mà có quyền tự đặt luật theo ý mình. Không có tự do và dân chủ nếu không có sở hữu.

Theo tôi, chỉ có một thứ quyền đứng trên quyền sở hữu, đó là quyền con người. Anh không thể vì người khác vào khu vực sở hữu của anh mà anh có quyền làm bất cứ thứ gì với họ, như đánh đập vô cớ, cướp bóc hãm hiếp, hay bắt họ thay đổi niềm tin tôn giáo..

Chữ quyền ở đây được dùng theo nghĩa đó là lẽ phải, nên được công nhận và bảo vệ. Quyền không phải là một thứ tuyệt đối bất khả xâm phạm. Nếu không được sức mạnh công nhận và bảo vệ, chẳng có quyền nào tự nó đứng vững được. Như vậy ở đây có một nhu cầu, là lẽ phải cần được sức mạnh công nhận và bảo vệ. Nếu không có sức mạnh, lẽ phải chỉ là câu truyện sci fi dạng best seller..

Vì lẽ phải, các quyền nên được công nhận và bảo vệ, và có thứ tự ưu tiên. Quyền được ưu tiên hơn sẽ áp đặt lên quyền ít được ưu tiên hơn:
1/ Quyền con người, con người nên được đối xử khác biệt, không nên coi như tài sản, nô lệ, vật sở hữu,.. nên được ưu tiên nhất.
2/ Quyền sở hữu, ăn vào máu con người từ ngàn đời, sẵn sàng dẫn tới chiến tranh và đối đầu ở mức độ khốc liệt nhất. Bảo vệ quyền sở hữu có ý nghĩa sống còn đối với sự phát triển của xã hội
3/ Dân chủ và tự do, những quyền này mang tính trí thức và có lịch sử ngắn hơn nhiều so với quyền sở hữu. Và những quyền này rất hay bị các thế lực thù địch lợi dụng :D (Việt Nam nói đất đai là sở hữu toàn dân, nghĩa là công nhận dân chủ, không phải quân chủ)

Tuy nhiên, trong một số trường hợp đặc biệt thì các quyền tự do và dân chủ có thể được coi như quyền con người với thứ tự ưu tiên cao nhất.

Rõ ràng lịch sử phát triển là nhờ các cá nhân xuất chúng hơn là nhờ đám đông. Những nghiên cứu khoa học, phát minh làm thay đổi cuộc sống của con người từ việc lao động tay chân qua sử dụng máy móc sản xuất quy mô lớn đều đến từ một số nhỏ cá nhân, còn nếu chỉ trông đợi vào đám đông thì có lẽ đến giờ loài người vẫn không biết đến điện là gì, làm việc 12 giờ một ngày dưới trời nắng vẫn không đủ ăn. Cho đến cả sự thành công của các lực lượng nhân danh đám đông cũng đòi hỏi giới elite lãnh đạo, như Mao Trạch Đông, lãnh tụ của cách mạng Trung Hoa là một thiên tài chính trị, cho đến cả khi mất quyền lực vẫn đủ khả năng đánh bại mọi đối thủ chính trị khác. Người như vậy mà không làm vua thì mới lạ.

Có một điều khá rõ ràng là các cá nhân xuất sắc, dù trong bất kể lĩnh vực nào, một khi leo lên đỉnh cao rồi, thường có xu hướng chặt đứt cái thang đã giúp mình leo lên, nói nôm na là để độc quyền. Làm người thật khó mà cưỡng lại được cái ý muốn đó, nghĩa là không làm gì hoặc làm rất ít và hưởng rất nhiều, và hầu như cuộc chiến của giới elite cũng là cuộc chiến để giành độc quyền, bất kể trong chính trị hay kinh tế, để giành quyền lực. Và bởi vì giới elite, dù bất kể họ xuất thân từ đâu, nhưng họ được tự nhiên ban cho các khả năng hơn người, nên đám đông khó mà có thể chống lại họ. Hợp pháp hay bất hợp pháp, họ có thể đặt ra luật hoặc diễn giải luật pháp theo ý có lợi cho mình.

Điều này tích tụ lại qua nhiều thế hệ có thể tạo nên một hệ thống hoàn toàn hợp pháp nhưng có thể nói là bất công cho đa số. Chính vì vậy cách mạng nổ ra, khi mà người ta bất cần lí lẽ nữa, và bởi vì lí lẽ để mà làm gì khi mà thực tế là người ta có thể làm như vậy? Có lẽ chính vì vậy mà quyền con người ra đời, bởi vì con người khác con vật là họ có thể tổ chức lại đấu tranh vũ trang, họ có thể nói, fvck u, I don't give a sh!t. Nếu các con lợn có khả năng làm được điều đó, tức là tập hợp lại đấu tranh vũ trang có hiệu quả thì có lẽ sẽ có quyền con lợn. Điều đó cho thấy các quyền không phải tự nhiên ban cho, nếu anh không đấu tranh để giành lấy nó, để người khác tôn trọng lợi ích của anh, thì anh không có gì cả.

Khi đám đông giành lấy quyền lực, nó cũng thể hiện một điểm yếu cố hữu, đó là đám đông không biết cách sử dụng quyền lực. Có thể ví dụ thế này, trong một cuộc chiến, ngay cả những người lính chiến đấu, là những người có khả năng phải chết, mà họ còn không có khả năng thay đổi kế hoạch tác chiến, vì một lợi ích chung của cả trận đánh. Tuy nhiên, những người không có kiến thức về quân sự, chính trị, những người suốt ngày chơi bời, dùng chất kích thích, bia rượu, lại có khả năng tác động lên toàn bộ trận chiến bằng quyền lực của đám đông. Nhìn từ góc độ quản lý quân sự, đây là một điều không thể chấp nhận được, nó gia tăng các yếu tố ngẫu nhiên và mạo hiểm vào việc ra quyết định. Ở đây không còn là tương quan lực lượng giữa ta và địch, mà còn phải tính đến sở thích của dân chúng nữa.

Giới chính trị và quân sự cũng dần dần thích nghi với điều đó, các kế hoạch chính trị và quân sự được tính đến cả phản ứng của dân chúng. Tuy nhiên điều này chưa gặp những thử thách lớn, vd như chiến tranh với một đối thủ khôn ngoan và biết lợi dụng các điểm yếu tại mọi lĩnh vực của đối phương, hoặc chiến tranh với một đối thủ ngang tầm. Và ngay trong cả các chiến dịch với các đối thủ kém hơn hẳn, các yếu tố dân sự đã cho thấy làm giảm hiệu quả và gia tăng đáng kể chi phí. Những chiến dịch rất tốn kém cả nhân mạng và tiền bạc sau cả chục năm hầu như không kết quả.

Như vậy có thể thấy khá rõ ràng là, việc nghiêng về thái quá một bên nào đều không tốt. Nếu quá coi trọng giới elite cũng không tốt, bởi vì đến một mức nào đó, giới elite sẽ ngừng lao động và có khả năng phá hoại nhiều hơn. Họ sẽ gia tăng địa vị của mình không phải bằng cách tạo ra giá trị mới mà bằng cách lợi dụng sức mạnh của mình để chiếm lĩnh giá trị người khác làm ra, có ngu mới không làm như vậy. Mua đắt bán rẻ, lợi dụng lợi thế về vốn và thị trường để ép giá, hoặc là bất kể thứ gì để bóp chết đối thủ tiềm năng từ trong trứng, để người khác phải làm việc thay cho họ. Thực ra điều đó không phải là không có hại cho chính họ, bởi khi họ dừng việc gia tăng sức cạnh tranh thì khi cần đến sự cạnh tranh thực sự, họ thường nhanh chóng bị sụp đổ. Điều này có thể gặp ở bất cứ lĩnh vực nào, từ kinh tế, chính trị, quân sự, khi các sức mạnh độc quyền tưởng như không gì lay chuyển nổi bỗng dưng nhanh chóng sụp đổ, những tập đoàn đa quốc gia hùng mạnh bỗng nhiên phá sản và vỡ nợ, những đạo quân đông đảo dễ dàng thất bại thảm hại trước kẻ thù, bởi vì họ vốn chỉ quen với bắt nạt kẻ yếu hơn mình, tuy nhiên đó là một đề tài khác.

Ngoài ra thì trong mắt của giới elite, đám đông rất rẻ mạt, nhiều khi kể cả khi họ diễn thuyết đứng về phe đám đông. Nhưng thật khó để một người thất nghiệp nghèo nàn có giá trị trong mắt một chính trị gia giàu có và quyền lực dù ông ta có nói như vậy. Khi coi trọng giới elite, có thể là thảm hoạ của đám đông, tướng nướng quân như rác để giành chiến thắng, chính trị gia bán rẻ và bóc lột dân chúng để giành thành tích, và họ coi như vậy mới là sự khôn ngoan của giới elite. Khi đó, nếu không phải chính đám đông, ai sẽ bảo vệ chính họ?

Ngược lại, việc quá coi trọng quyền lực của đám đông cũng không phải tốt đẹp gì. Thực tế cho thấy tại nhiều nơi, có thể dẫn tới thế bế tắc hoàn toàn về chính trị. Đám đông thì thường là rẻ tiền (cheap) và có thể bị mua chuộc dễ dàng và giới lãnh đạo có thể bán lợi ích quốc gia để mua lá phiếu đám đông, và đám đông chấp nhận điều đó. Họ chấp nhận tương lai của họ mất đi bằng một vài lợi ích trước mắt, chính vì vậy họ mới là đám đông, trong khi giới elite thì ngược lại, họ chấp nhận mất lợi ích trước mắt nếu miếng bánh lâu dài là lớn hơn. Ý chí, sự kiên nhẫn, sự khôn ngoan không có ở đám đông, cả một đạo quân lớn có thể bị thảm sát bởi một lực lượng nhỏ nếu đạo quân đó không có người biết làm tướng. Các tập đoàn lớn có thể phá sản dễ dàng, đâu phải bởi vì họ không có nhiều người lao động, mà bởi vì họ thiếu người lãnh đạo.

Lẽ phải có vẻ nằm ở đâu đó giữa các thái cực. Đến đâu là vừa đủ cho đám đông, đến đâu là có lợi cho giới elite, đến đâu là có lợi ích chung cho tất cả, đây là một bài toán cần giải bằng khoa học chứ không phải là một trò chơi quyền lực và diễn thuyết để mua lá phiếu. Talk is cheap, dù có nói hay đến đâu nhưng bài toán thực tế là vậy, và có lẽ bài toán đó chỉ có thể được giải nhờ giới elite, không bao giờ có thể giải đáp bằng sức mạnh của đám đông.

(còn tiếp)