Phóng viên Đinh Quang Anh Thái của Việt Tide phỏng vấn Dương Thu Hương ở Paris tháng 3 năm 2006
Việt Tide: ... và từng tan vỡ gia đ́nh; hiện sống một ḿnh tại Hà Nội, bà có tránh khỏi bị cám dỗ không ?
Dương Thu Hương: (thở dài, cười) Nói ra điều này th́ nghe rất kỳ cục. Làm ǵ có điều ǵ cám dỗ đối với tôi. Chả có ǵ cám dỗ đối với tôi cả. Cám dỗ lớn nhất đối với tôi là những tư tưởng mà tôi thường suy nghĩ. Tôi thích nhất là ngồi uống cà phê một ḿnh và trước mặt không có ai cả.
Việt Tide: Chắn hẳn phải có nhiều người muốn đến với bà ?
Dương Thu Hương: Cũng có thể họ thật và cũng có thể họ giả vờ. (Tắc lưỡi) Cho là họ thất ḷng th́ tôi cũng không muốn. V́ tôi là người làm giặc; và trong những người làm giặc ở Việt Nam th́ tôi là người khạc nhổ nhiều nhất vào mặt bọn cầm quyền. Nghĩa là tôi là người hoàn toàn tự do; tự do vô chính phủ (cười). Và tôi khá kiêu ngạo về cái tính vô chính phủ của ḿnh.
Do đó mà những người đàn ông muốn đến với tôi th́ họ không có cơ hội tiếp xúc với tôi, v́ tôi thấy họ với tôi không tương hợp. Và đă không tương hợp th́ tốt nhất là mời họ ra khỏi cửa trước khi họ bước vào.
Việt Tide: Thế c̣n những thúc bách về phương diện con người, ư tôi muốn nói về cơ thể ?
Dương Thu Hương: Ông quên rằng khi bước vào cuộc chiến đấu này, tôi đă biết ba thứ cám dỗ nhất đối với con người là tiền nong, địa vị và bản thể. Bản thể đây là đời sống b́nh thường đàn ông đàn bà. Để chiến đấu với kẻ thù th́ tôi phải hiểu rơ nó. Bản thân những người cộng sản muốn tranh chức bí thư chi bộ, bí thư tỉnh ủy, ủy viên trung ương đảng, họ đă dùng con mồi gái để tiêu diệt lẫn nhau, th́ huống hồ ǵ đối với một kẻ mà họ xem là kẻ thù như tôi.
Cho nên cách tốt nhất là tôi phải tự thiến tôi trước để không bao giờ có chuyện ǵ xẩy ra. Đă chiến đấu với kẻ thù th́ phải có sách lược và phải có vũ khí. Nếu tôi chết th́ chúng nó cũng phải chết năm bẩy thằng chứ không bao giờ tôi chết một ḿnh. Chắc chắn là như vậy. Ông nói đến sự cám dỗ đối với người đàn bà, tôi vẫn c̣n ham thích may sắm để cho đỡ buồn chứ tôi không có nhu cầu t́m kiếm người bạn đời, h́nh bóng chàng trai hay đấng mày râu nào cả.
Việt Tide: Sống ở ngay Hà Nội mà hầu như không giao du với ai cả, bà có cảm thấy cô độc không ?
Dương Thu Hương: Tôi rất thích hợp với nỗi cô độc của ḿnh. Tôi không cần nói chuyện với người nào tôi không thích và không trọng. Tôi chỉ làm việc với những người làm việc xuất bản sách báo liên quan trực tiếp đến tôi thôi. Ngoài ra tôi thích sống một ḿnh. Có lẽ đó là số phận.
Việt Tide: Nh́n lại những năm tháng qua, về mặt t́nh cảm, bà đánh giá như thế nào ?
Dương Thu Hương: T́nh cảm nào ?
Việt Tide: T́nh cảm đôi lứa, gia đ́nh .
Dương Thu Hương: (Cười) Tôi là người hoàn toàn thất bại và bất hạnh trong cuộc sống đôi lứa. Nhưng tôi cũng tự cảm thấy hạnh phúc v́ tôi đă tự tiêu diệt tuổi thanh xuân để nuôi con tôi trưởng thành. Con cái tôi không phải bương chải ngoài đường. Trong khi bố nó có thể đi kiếm vài ba người vợ khác. Tôi không cần một xu của ông ta để nuôi con, dù tôi làm giặc và chịu nhiều hậu quả. Đấy là điều hạnh phúc. Nếu không tôi sẽ bị lương tâm cắn rứt.
Tôi c̣n một hạnh phúc nữa là tôi đă trả được tất cả những món nợ cho những người bạn tôi đă chết trong chiến tranh. Ít nhất là bằng tác phẩm và những bài viết để vạch trần tội ác của một cuộc chiến tranh phi lư. Tôi cảm thấy hạnh phúc trong sự bất hạnh của ḿnh. Tôi nghĩ rằng số phận đă chọn tôi để trở thành một con người như vậy.
Quyền lực là cái thối tha
Việt Tide: Tôi nhớ không lầm th́ bà có đoc một bài diễn văn tại Đại hội Nhà văn vào năm 1989; bà có thể cho biết tóm lược nội dung bà nói những ǵ ạ ?
Dương Thu Hương: Trong bài diễn văn tôi đọc ở Đại hội Nhà văn năm 89, tôi nói rằng đảng cộng sản phải biết ơn nhân dân. Bởi v́ xưa nay họ chỉ nói nhân dân phải biết ơn đảng thôi. Trong bài diễn văn đó, tôi phân tích rằng, [b]cả một dân tộc đă đổ xương máu ra để kháng chiến chống Pháp và những ǵ dân tộc đạt được là do truyền thống chống ngoại xâm của dân tộc nhưng đảng cộng sản đă cướp tất cả công đó và nhận vơ là công của đảng. Họ c̣n dậy dỗ quần chúng là phải biết ơn đảng.
Hành động đó vừa đểu cáng vừa vô ơn bạc nghĩa và tự cao tự đại. Những kẻ như thế không xứng đáng để lănh đạo dân tộc.[/b] Bây giờ tôi không thể nhớ hết toàn bộ bài diễn văn, nhưng những ư chính là như thế. Những nội dung đó cũng được tôi khai triển trong những bài viết được phát tán nửa công khai nửa bí mật. Nhưng khi tôi phát biểu công khai trước Đại hội Nhà văn nên họ mới rắp tâm bức hại tôi.
Việt Tide: [b]Trong giai đoạn gọi là “cởi trói văn nghệ sĩ” năm 1986, rồi vài năm sau th́ chế độ “trói lại”, dân chúng tại Việt Nam có câu chuyện vui rằng, văn nghệ sĩ có phải là con lợn đâu mà người ta muốn trói th́ trói, muốn cởi th́ cởi. Theo nhận xét của bà, có thật văn nghệ sĩ khiếp nhược đến thế không ạ ?[/b]
Còn tiếp ...
Phóng viên Đinh Quang Anh Thái của Việt Tide phỏng vấn Dương Thu Hương ở Paris tháng 3 năm 2006
Dương Thu Hương: Theo tôi th́ v́ hoàn cảnh lịch sử, dân tộc Việt Nam bị nô lệ quá lâu. Toàn bộ sức sống của dân tộc dồn vào chống bọn phong kiến Trung Quốc trong một ngàn năm; chống Pháp hơn 100 năm; rồi sau đó chống Nhật. [b]Nhưng sau khi chống tất cả những kẻ ngoại xâm ấy th́ dân tộc lại rơi vào ṿng nô lệ của chính kẻ cầm quyền cộng sản.
Người Việt Nam chưa bao giờ có ư thức tự do, ư thức công dân. Người Việt Nam là những người lính rất dũng cảm trong chiến tranh nhưng khi Khải Hoàn Môn đă dựng lên rồi th́ họ trở lại kiếp nô lệ và lần này làm nô lệ cho chính những kẻ da vàng mũi tẹt như họ. [/b]
Việt Tide: Nếu nói như bà th́ tương lai Việt Nam không mấy sáng sủa; và v́ nếu quả t́nh truyền thống của người Việt Nam như nhận định của bà th́ lấy ǵ để tin là dân tộc ḿnh sẽ có ngày quật khởi để thoát khỏi t́nh trạng hiện nay ?
Dương Thu Hương: Chúng ta vẫn có thể tin tưởng được chứ. [b]V́ con người không phải là con lợn. Nếu là con lợn cứ bị trói đi trói lại th́ phải biết tự phấn đấu để làm người trong tương lai. Và đó là lư do khiến những người như chúng tôi dấn thân đấu tranh cho sự sinh tồn của dân tộc, tiến bộ của dân tộc và một nền dân chủ tương lai. Chúng tôi tin tưởng là trong tương lai chúng ta sẽ tự cởi trói để sống một cuộc đời xứng đáng như người dân ở các nước văn minh trên thế giới.[/b]
Việt Tide: Những năm gần đây, số người thoát khỏi sự sợ hăi ngày càng nhiều. Bằng chứng là những vụ nổi dậy tại Thái B́nh, Uy Nỗ năm 1998; gần đây là những cuộc biểu t́nh của đồng bào ở vùng Cao nguyên; và mới đây nhất là vài chục ngàn công nhân đ́nh công ở Sài G̣n và B́nh Dương chống lại chính sách lương bổng bất công. Những sự kiện đó cho thấy không hẳn dân tộc ḿnh có căn tính khiếp sợ như bà nói. Bà nghĩ sao ạ ?
Dương Thu Hương: Căn tính đó có rất lâu rồi chứ không phải không có; và chúng ta phải nh́n nhận đó là một sự thật đau ḷng. Phải nh́n vào sự thật th́ chúng ta mới có thể bước qua vực thẳm. Tôi muốn nói rằng, muốn giải quyết tận gốc rễ nỗi đau khổ th́ phải một lần nh́n thẳng vào nỗi đau khổ.
Những sự kiện mà ông vừa nêu lên , cho thấy guồng máy của nền dân chủ đă bắt đầu quay; v́ trong hai ba thập kỷ vừa qua, người Việt Nam đă được mở rộng tầm mắt nh́n những dân tộc văn minh trên thế giới họ sống ra sao; người Việt đă có thời gian so sánh để thấy rơ thân phận khổ đau của ḿnh; chúng tạ đă đủ thời gian để hiểu rằng đáng lẽ chúng ta phải được sống một cuộc đời xứng đáng. Tôi tin rằng bánh xe dân chủ đă chuyển động; và đó là điều mà những người đấu tranh dân chủ như chúng tôi mong muốn.
Việt Tide: Tệ nạn tham nhũng hiện đang lan tràn tại Việt Nam. Bà nghĩ sao về quốc nạn này ?
Dương Thu Hương: Tôi nghĩ rằng, tham nhũng là tệ nạn của tất cả các chính quyền chứ không chỉ có tại Việt Nam. Nhưng đặc biệt tại các quốc gia chậm phát triển với tŕnh độ thấp kém của dân trí, th́ kẻ cầm quyền dễ dàng lợi dụng sự khiếp sợ và thiếu hiểu biết của dân chúng để trục lợi một cách khủng khiếp , xương máu của người dân.
Tại những xứ sở mà người dân thiếu hiểu biết về quyền lợi công dân của ḿnh, thiếu sáng suốt, và nhất là chế độ cầm quyền là chế độ không dân chủ, th́ tệ nhũng lạm trở nên khủng khiếp vô cùng. Đó là những ǵ đang xẩy ra tại Việt Nam. Chúng ta chỉ biết về những vụ tham nhũng ở Việt Nam khi những bè nhóm trong đảng cộng sản ăn chia không đều nên mới x́ tin ra ngoài.
Họ x́ ra để nhằm giảm bớt căm phẫn của quần chúng và đó chỉ là tṛ của các tuồng Quảng Lạc, của các sân khấu cải lương mà thôi. Vấn đề tham nhũng tại đất nước chúng ta là hậu quả của chế độ độc tài, độc quyền, trong khi xă hội không có một cơ chế đối trọng nào để kiềm chế guồng máy cầm quyền.
[b]Cho nên phải đấu tranh để có một cơ chế bầu cử tự do với tối thiểu là hai đảng, để đảng này giám sát việc làm của đảng kia; đảng nọ phanh phui những hành động khuất tất, đểu cáng, khốn nạn của đảng kia; như thế th́ mới giảm bớt được t́nh trạng nhũng lạm. V́ nhũng lạm là kẻ đồng hành với những kẻ cầm quyền lực trong tay. [/b]
Quyền lực là cái thối tha; rất ít người có đầy đủ lương tri và sáng suốt để giữ ḿnh trước cám dỗ của quyền lực. Nghề chính trị giống như nghề cổ xưa nhất của nhân loại. [b]Nói thẳng ra, đó là nghề của nhà chứa. Nghề đó hiếm có người tránh khỏi sự dối trá, sự đểu cáng, sự lừa lọc, sự phản bội lẫn nhau.[/b]
V́ nghề đó nó cho phép như vậy và h́nh như nó đ̣i hỏi như vậy. Trong chính trị, người ta cũng hành xử như vậy để bảo vệ quyền lực; v́ quyền lực là giấc mơ kinh khủng nhất đối với con người. Quyền lực có sức cám dỗ hơn cả nhan sắc và tiền tài. V́ có quyền lực th́ sẽ có đựơc nhan sắc và tiền tài. Quyền lực rất dễ tước đi của con người cái giá trị rất mong manh là đạo đức.
Tôi vẫn nghĩ là cần thiết phải có một chế độ đa đảng để hạn chế tối đa sự tồi tệ của con người khi họ nắm quyền lực trong tay. [b]Trong chế độ độc đảng độc tài, tất cả tội ác diễn ra trong bóng tối. V́ thế tội ác tha hồ tung hoành mà người dân không hề hay biết ǵ cả. Tham nhũng hiện nay sẽ là một gánh nặng vô cùng lớn lao cho các thế hệ mai sau của Việt Nam. Con cháu-chắt-chít của chúng ta sẽ phải gánh chịu những hậu quả tồi tệ hiện nay.[/b]
Tôi luôn nghĩ rằng, không có thể chế chính trị nào có khả năng tận diệt tệ nạn tham nhũng. Nhưng thể chế dân chủ có khả năng ngăn chặn và làm giảm đi tệ nạn này.
Còn tiếp ...
Phóng viên Đinh Quang Anh Thái của Việt Tide phỏng vấn Dương Thu Hương ở Paris tháng 3 năm 2006
Việt Tide: Bà nói rằng đi vào con đường chính trị th́ người ta dễ sa đà vào những hành vi ma mănh ; nhưng các thể chế dân chủ lành mạnh vẫn có khả năng kềm hăm những kẻ hoạt đầu chứ ạ ?
Dương Thu Hương: Tất nhiên tôi tin như thế. Và v́ tin như thế nên những người ở trong nước mới đấu tranh cho tự do dân chủ. Nếu không tin th́ bao nhiêu người bị tù đầy, bị đàn áp, bị mất mạng để làm ǵ cơ chứ ? Tất cả những hy sinh đó chỉ nhằm mưu cầu một thể chế chính trị tốt đẹp; trong cơ chế đó, người dân đỡ bị áp bức, bóc lột và t́nh trạng nhũng lạm bị kềm hăm bớt.
Việt Tide: [b]Tệ nạn tham nhũng tại Việt Nam th́ toàn dân đều biết. Nhưng chẳng lẽ cứ nhẫn nhục măi và nhắm mắt để cho các chức quyền của đảng ăn hưởng trên đầu ḿnh như thế sao ? [/b]
Dương Thu Hương: Ông phải nêu câu hỏi đó với đồng bào ḿnh chứ. Phần tôi, trong đời sống hữu hạn của tôi, tôi chỉ biết làm hết sức ḿnh để chiến đấu chống lại sự hèn nhát và sự sợ hăi. Tất nhiên cũng có lúc tôi nản ḷng nhưng cho đến tận bây giờ, tôi vẫn nghĩ rằng điều ǵ làm được, tôi đă làm. [b]C̣n ngày nào dân tộc ḿnh có bừng tỉnh hay không th́ bản thân từng người phải quyết định. Tôi nghĩ rằng Trời thương-Phật độ th́ sẽ có ngày đồng bào mình hiểu rằng chúng ta cần phải có được cuộc sống xứng đáng của con người. [/b]
Việt Tide: Một số người, trong đó có cả những người từng giữ vai tṛ lănh đạo của nền dân chủ chập chững ở miền Nam trước năm 1975, cho rằng, với một đất nước và dân tộc như Việt Nam th́ nhu cầu dân chủ chưa cấp thiết lắm và có lẽ cần một đảng cầm quyền cứng rắn, nếu không muốn nói là độc tài th́ mới trị dân được. Bà nghĩ sao về cách suy nghĩ đó ạ ?
Dương Thu Hương: [b]Lối suy nghĩ đó hăo huyền. Tất cả lối suy nghĩ đó chỉ nhằm hợp lư hóa những cuộc tàn sát cuối cùng của lũ sói đối với bầy cừu.[/b]
Việt Tide: Chúng tôi có nghe nói nhiều về một h́nh thức sinh hoạt của giới cầm bút dưới chế độ Xă hội Chủ nghĩa, là “Trại sáng tác”. Bà có thể kể cho nghe một sinh hoạt tiêu biểu của trại sáng tác mà bà từng tham dự.
Dương Thu Hương: [b]Từ mấy chục năm nay, các nhà văn Việt Nam trong chế độ Xă hội Chủ nghĩa đều là các viên chức trá h́nh. Họ ăn lương của nhà nước và c̣n được hưởng thêm các khoản trợ cấp sáng tác. Lâu lâu, Hội Nhà Văn hoặc Hội Điện Ảnh, Hội Sân Khấu nhận một khoản trợ cấp của nhà nước để tổ chức những trại sáng tác để các nhà văn tham dự hầu có thể hoàn tất những tác phẩm dở dang của họ. [/b]
Tham dự trại sáng tác, các nhà văn được ăn ngon hơn một chút, đỡ được cái sự mè nheo cấu xé của vợ con, đồng thời có dịp tương đối thoải mái gặp gỡ nhau để bàn chuyện nọ chuyện kia; ngoài ra cũng c̣n chút th́ giờ để các anh chị đú đởn. Cho nên có rất nhiều cặp yêu đương nhau tại các trại sáng tác đó; hậu quả là về nhà bỏ vợ bỏ chồng. Đại loại sinh hoạt của các trại đó là như thế.
[b]Đấy là sinh hoạt Xă hội Chủ nghĩa kiểu trại lính. Thỉnh thoảng người ta vỗ béo các văn nghệ sĩ; giúp văn nghệ sĩ hoàn thành tác phẩm và cũng là hoạt động tuyên truyền của chế độ. H́nh thức sinh hoạt đó không có trong các nước tự do.[/b]
Việt Tide: Về phương diện sáng tác th́ h́nh thức sinh hoạt đó có đạt kết quả tích cực không, thưa bà ?
Dương Thu Hương: Đương nhiên là tích cực hơn chứ. Ông phải hiểu rằng, chúng tôi là những người sống trong một xă hội kiểu trại lính, cuộc sống vật chất và tinh thần rất là ngẹt thở. Cho nên, trong những dịp đi dự trại sáng tác thường được tổ chức ở vùng núi, vùng biển hoặc ở ngoại ô, ít nhất, các nhà văn được ăn ngon hơn, được thư giăn hơn, có được một không gian rộng lớn hơn những căn pḥng tối tăm của họ.
Các nhà văn tham dự trại sinh hoạt cảm thấy tạm xa lánh được những lo toan cấu xé của cuộc sống hàng ngày. Do đó có nhiều tác phẩm dang dở đă được hoàn tất trong trại sáng tác.
Việt Tide: Trong những tác giả ở Việt Nam, chúng tôi có đọc một số tác phẩm của nhà văn Nguyễn Minh Châu; bà có quen biết với nhà văn quân đội này không, và nếu có, bà có thể kể cho nghe về ông Nguyễn Minh Châu.
Dương Thu Hương: Anh Châu là một trong những người bạn vong niên của tôi. Anh Châu sinh năm 1930, anh hơn tôi nhiều tuổi. Chúng tôi có lần cùng dự một trại sáng tác ở Đại Lăi, thuộc địa phận tỉnh Vĩnh Yên cũ và cách Hà Nội khoảng 40 cây số. Trại sáng tác đó do nhà xuất bản Kim Đồng tổ chức. Tôi không c̣n nhớ rơ trại ấy được tổ chức năm nào, mà chỉ nhớ khoảng thời gian đó, tôi đă in cuốn Hành Tŕnh Thời Thơ Ấu là cuốn tiểu thuyết cho trẻ em và bán rất chạy.
Trong trại sáng tác đó, anh Châu và tôi có điều kiện tṛ chuyện nhiều với nhau, và do đó, tôi hiểu tâm t́nh của lớp đàn anh của tôi. Anh Châu cùng với các anh như Nguyên Ngọc, Nguyễn Khải, ... v.v... thuộc lớp đàn anh của tôi.
Cuộc gặp gỡ giữa anh Châu và tôi đă tác động tôi rất nhiều; làm cho tôi chín chắn hơn khi tôi quyết định đi theo con đường làm giặc của ḿnh.
Còn tiếp ...
Phóng viên Đinh Quang Anh Thái của Việt Tide phỏng vấn Dương Thu Hương ở Paris tháng 3 năm 2006
Anh Châu thường nói với tôi rằng, thế hệ của anh là thế hệ nhà văn bị khinh bỉ, bị đàn áp; đảng nó không coi ḿnh ra cái ǵ cả, anh nói như thế. Anh c̣n tâm sự rằng, v́ đă chót đi một quăng đường dài và không có cách nào thoát ra được, nên đành cam chịu. Tôi có nói với anh Nguyễn Minh Châu rằng, hơi phí lư, v́ tại sao các các anh phải cam chịu bọn lănh đạo.
Tôi nói rằng, đời tôi chỉ cam chịu một người là ông Dương Đ́nh Châu mà thôi, v́ ông là bố tôi, là người cho tôi cuộc sống; ngoài ra tôi chẳng cam chịu ai cả. Khi bố tôi bắt tôi làm những việc vô lư, tôi vẫn làm; v́ tôi yêu bố tôi và tôi phải chấp nhận; v́ ông đẻ ra tôi. [b]Chứ c̣n cam chịu những thằng lănh đạo th́ rất là vô lư. Nghe tôi nói thế, anh Châu bảo, "cô không phải là người của xă hội này, cô không thể sống với xă hội này được; hoặc là cô sẽ bị người ta nghiền nát; hoặc cô sẽ đến được với tự do”. [/b]
Khi chúng tôi ngồi bên bờ hồ Đại Lăi, anh Châu giơ tay chỉ cái đảo có đông chim di trú thường sống ở đó, anh Bảo, "hoặc là cô chết hoặc là cô sẽ đến được cái đảo đó, c̣n chúng tôi th́ không bao giờ đến được nơi đó, v́ chúng tôi đă già rồi và chúng tôi đành cam chịu những ǵ mà người ta cư xử với chúng tôi".
Tôi hỏi anh Châu rằng, trong kiếp sống phải cam chịu như thế, các anh có suy nghĩ ǵ không ? Anh Châu trả lời rằng, cuốn sách của anh in lần thứ 7 là cuốn Dấu Chân Người Lính là cuốn bán rất chạy và được rất nhiều giải thưởng lớn; và anh cho biết, sau ngày 30 tháng Tư năm 1975, anh có đi Quảng Trị và một số nơi khác, và khi hiểu được sự thật về sự tàn khốc của chiến tranh, th́ anh ấy vô cùng hối hận.
Anh bảo, "tôi nghĩ rằng tôi đă xui con người ta đi vào chỗ chết". Tôi chắc rằng anh Châu đă hiểu những cái chết đó không như chúng tôi lầm tưởng là những cái chết vinh quang, [b]mà thực chất là những hy sinh cho một cuộc chiến tranh mù quáng, cuộc chiến tranh mang tính cách định mệnh của một dân tộc nhỏ bé bị hai thế lực xui khiến; và nỗi chua chát ấy khiến anh Châu cảm thấy rất ân hận v́ xui con người ta vào chỗ chết. [/b]
Hôm ấy, khi quay về chỗ nghỉ, tôi hỏi anh Châu mối quan hệ giữa anh và đảng cộng sản như thế nào ? Anh Châu trả lời rằng, hăy về đọc lại truyện ngắn Chiếc Thuyền Ngoài Khơi th́ sẽ hiểu anh. Lúc ấy, anh Châu có trong tay cuốn truyện đó và anh cho tôi mượn.
Tối hôm đó, tôi đọc một mạch hết cuốn Chiếc Thuyền Ngoài Khơi và thấy nội dung cuốn sách đầy tính cách biểu tượng. Truyện nói về một cặp gia đ́nh dân chài; người chồng ngày nào cũng uống rượu và đánh vợ. Hành vi bạo lực này lập đi lập lại như một thứ nghi lễ của đời sống thường nhật của hai vợ chồng dân chài. Câu chuyện gợi cho tôi một câu chuyện tôi đă đọc lâu lắm rồi của tác giả người Nga Maxim Gorki.
Truyện nói về một người thợ giầy ngày nào cũng đấm đá vợ thâm tím mặt mày nhưng buổi tối lại khóc lóc lạy lục xin lỗi để rồi sau đó lại ăn nằm với vợ. Nhưng ngày hôm sau lại thượng cẳng chân hạ cẳng tay với vợ. Maxim Gorki cho nhân vật đóng vai chồng phát biểu rằng, "tôi biết hành động đánh vợ như thế là rất khốn nạn ".
[b]"Nhưng tôi không thể chừa được, v́ cuộc sống của tôi quá buồn thảm, và tôi không thể bóp cổ hoặc đánh khách hàng được v́ làm như thế sẽ mất miếng ăn; tôi cũng không thể đánh cảnh sát được v́ sẽ bị ngồi tù; tôi cũng không thể đánh nhau với hàng xóm bởi v́ tôi sẽ bị họ đánh cho ốm đ̣n; cho nên cuối cùng tôi chỉ c̣n biết đánh vợ, v́ đó là cách duy nhất để giải tỏa tâm lư".[/b]
Trong truyện Chiếc Thuyền Ngoài Khơi, người vợ tâm sự rằng, "tôi biết chồng tôi là thằng độc ác, đểu cáng; nhưng v́ cuộc sống lênh đênh nay đây mai đó trên biển rất cần người đàn ông chèo lái con thuyền, cần người tung lưới, cần người đánh cá, cần người kiếm đồng tiền, cho nên tôi đành phải cam chịu hành động tàn bạo của chồng".
Khi người con lớn của hai vợ chồng trưởng thành, chứng kiến cảnh bố đánh mẹ, thằng con muốn dùng cái chèo đánh bố, th́ chính bà mẹ ngăn cấm cậu con và khuyên con phải chấp nhận cuộc sống hiện tại.
Gặp anh Châu, tôi cười rũ và hỏi anh rằng, h́nh như trong truyện Chiếc Thuyền Ngoài Khơi, người chồng là đảng cộng sản, c̣n người vợ là dân tộc Việt Nam, có đúng thế không ? Anh Châu bảo, "đúng đấy. Dân tộc đă theo đảng trong cuộc chiến tranh chống Pháp và v́ đó là cuộc chiến giải phóng dân tộc nên sau đó dân tộc phải chịu để đảng ức hiếp, đánh đập và chà đạp mà không dám bật ḿnh lên; bởi v́ ân nghĩa của cuộc kháng chiến cũng tựa như cuộc sống bí bức lênh đênh trên biển cả nên dù bị chồng đánh đập dă man, người vợ cũng phải cắn răng chịu".
[b]Tóm lại, đó là mối quan hệ ḥan toàn không b́nh thường. [/b]