Chương 3 - SAU NGÀY VUI
Đêm đă khuya. Bên ngọn đèn hoa-kỳ lờ mờ lung lay, Liên ngồi chờ Minh. Chốc chốc nàng lại cầm cái đồng hồ bỏ túi của Văn cho mượn để lại gần ánh đèn xem giờ. Nàng lo lắng sốt ruột v́ đây là lần đầu tiên chồng nàng đi chơi khuya như thế. Đă gần 12 giờ rồi mà vẫn chưa thấy về.
Tiếng gà gáy nửa đêm vang trong xóm càng làm cho tư tưởng của Liên thêm rối loạn. Nàng lẩm bẩm: “Quái! Hay là xảy ra chuyện ǵ chăng? Chứ ăn bữa tiệc th́ làm ǵ mà lại kéo dài đến năm, sáu tiếng đồng hồ bao giờ”!
Rồi nàng sinh ḷng nghi hoặc: “Tuổi thanh-niên là tuổi chơi bời. Họ dễ ham mê tửu sắc lắm. Ḿnh quê mùa dốt nát thế này th́ giữ sao được họ! Đến đi với ḿnh ngoài đường họ c̣n thấy ngượng nữa là”!
Liên bỗng đem ḷng oán trách Văn đă ‘rủ rê’ chồng nàng. Biết đâu Văn lại không thác ra câu chuyện đặt tiệc mừng để lôi Minh đi hát xướng. Chỉ nghĩ đến hai tiếng ‘cô đầu’ là Liên đă rùng ḿnh ghê sợ rồi! Nàng thường nghe nói không biết bao nhiêu gia-đ́nh đă tan nát chỉ v́ cô đầu, và biết bao nhiêu người sinh ra nghiện ngập bê tha chỉ v́ cô đầu.
Liên chưa trông thấy nhà cô đầu bao giờ, song nàng tưởng tượng ra một cảnh lộng lẫy nguy nga đầy vàng bạc gấm vóc với những trang thiếu-nữ diễm-lệ lẳng lơ, do trời sinh ra với mục-đích cướp đoạt trái tim của những người thật thà hiền hậu như chồng nàng.
Đưa mắt nh́n qua mấy gian nhà trống trải trơ trọi một cái giường tre buông màn nâu cũ và cái bàn mục nát, Liên càng tin tưởng sự phỏng-đoán của nàng là đúng. Đan ở một nơi tồi tàn chật hẹp như thế này với một người vợ quê mùa cục mịch bỗng nhiên được làm quen với những bậc ‘tiên-nga’ ở chốn lầu son gác tía th́ thử hỏi có mấy ai không mê muội, không trở nên bội bạc với gia-đ́nh vợ con.
Trong các xóm gần xa, gà vẫn thi nhau gáy. Mọi khi tới giờ này th́ bao giờ Liên cũng thúc giục chồng đi ngủ để hôm sau thức dậy sớm cho kịp giờ học. Từng giờ phút trôi qua, vạn vật vẫn ch́m đắm trong bầu không khí yên lặng. Bỗng nhiên một con cú từ đâu bay đến đậu trên nóc nhà, hú lên từng tràng. Tiếng cú kêu làm người nghe tưởng như là một nhạc điệu huyền-bí của lũ yêu tinh đang nhảy múa. Liên rùng ḿnh ghê sợ, tưởng tượng đến ma quỷ, những oan hồn từ đâu hiện về.
Quá kinh hăi, nàng mở cửa chạy ra sân nhặt một viên đá ném liều lên cây hoàng-lan rồi vỗ tay xua đuổi. Có tiếng sột soạt trong đám lá rậm, kế đến tiếp đập cánh nặng nề. Liên thở dài, thấy đỡ băn khoăn. Luồng gió mát ban đêm h́nh như đă dập tắt ngọn lửa ḷng đang cháy trong nàng. Đang định bước vào nhà th́ bỗng đâu một vệt sáng chiếu lên cây hoàng-lan và tiếng gót gày nghe cồm cộp ở ngoài cổng. Rồi có tiếng người gọi cầnb kíp.
− Chị Minh! Chị Minh!
Liên nhận rơ ra tiếng Văn nên vội vàng ra mở cổng. Một cảnh tượng bi đát khiến nàng giật ḿnh lùi lại rú lên:
− Trời ơi!
Văn cùng một người nữa đang xốc hai cánh tay khiêng một người thứ ba mà Liên chắc chắn là chồng nàng.
− Chị cầm lấy cái đèn bấm này chiếu đường hộ để chúng tôi khiêng anh ấy vào giường.
Liên run lên cầm cập, cầm lấy cái đèn bấm soi vào chỗ ba người. Minh, chồng nàng gục đầu xuống ngực, ră rượi như người sắp chết. Liên hoảng hốt, mếu máo hỏi:
− Sao thế các anh? Nhà tôi làm sao thế?
− Hăy đưa anh ấy vào trong đă.
Khi đặt Minh lên giường đâu vào đấy, Văn mới từ từ kể cho Liên tất cả những diễn biến vừa xảy ra.
− Xin chị tha lỗi cho. Chỉ tại tôi ép anh uống quá chén! Khi ăn cơm anh ấy chỉ uống có một cốc rượu vang. Tôi nghĩ cũng chẳng thấm ǵ nên cơm xong lại cố mời thêm một cốc Sâm-Banh nữa.
Liên găi đầu bứt tóc:
− Khốn nạn! Tôi đă nói với các anh rằng nhà tôi không biết uống rượu mà!
Văn thu hết can đảm, cố phân trần:
− Th́ tưởng uống vài cốc có ăn nhằm ǵ đâu! Mấy khi được gặp anh em hội họp đông đủ như vậy nên ai cũng vui, quá chén một chút. Lúc tan tiệc tôi thấy mặt anh Minh đỏ gay nên định giữ anh ở lại ngủ đợi đến mai sớm hẵng về. Nhưng anh ấy không chịu nghe, nói rằng sợ chị ở nhà mong đợi v́ lúc ban trưa có hẹn với chị là về nhà.
Liên cảm động, nước mắt tuôn ướt hai má.
− Khốn nạn!
Văn thở dài nói tiếp:
− Nói thế nào anh Minh cũng không nghe nên chúng tôi phải gọi xe cho anh ấy về. Rồi bỗng đâu nghe ‘sầm’ một tiếng ngoài vệ đường chúng tôi vội chạy ra th́ thấy anh nằm sóng sượt, mặt đập vào cái càng xe. Chúng tôi xúm nhau nâng anh dậy, thấy hai mi mắt anh sưng húp lên nên lập tức lấy nước nóng thấm vào khăn đắp lên chỗ đau trên mắt và đưa anh về đây v́ anh nhất định bắt chúng tôi phải đưa về.
Liên nghe chuyện sợ hăi đến run cả người, thở không ra hơi:
− Rơ khổ! Thảo nào mà ban năy có con cú cứ hú lên măi. Th́ ra nó báo tin buồn cho tôi mà tôi nào có biết!
Minh đă hơi tỉnh, nghe thấy vợ nói phải ph́ cười lên mà nói với hai người bạn:
− Các anh xem, nhà tôi mê tín dị đoan đến thế là cùng!
Văn cũng cười, bảo bạn:
− Thôi ngủ đi! Thế nào? Cón thấy nhức mắt nữa không?
− Vẫn c̣n đau và nóng ran!
− Được, để tôi chữa cho! Bảo đảm sẽ khỏi ngay tức th́.
Văn bảo Liên lấy ấm để đun nước, nhưng nhà không có ấm mà chỉ có cái siêu đất dùng nấu nước vối mà thôi. Hai người cặm cụi xuống bếp nhóm lửa. C̣n người bạn kia th́ cáo từ xin về trước.
Thấy đêm hôm khuya khoắt, Văn muốn tránh mọi sự hiềm nghị, nói với Liên rằng:
− Chị cứ lên nhà với anh Minh đi. Để một ḿnh tôi ở đây cũng được rồi.
Liên cười đáp:
− Anh biết chất bếp ra sao chứ?
− Được, chị cứ để mặc tôi.
− Nhưng c̣n củi đóm anh đâu biết tôi chất chỡ nào đâu!
Dứt lời, Liên cầm đèn bấm của Văn soi vào một góc bếp nói:
− Đây, củi đây.
− Hay lắm! Thôi, bây giờ mời chị lên nhà trông nom cho anh.
Liên theo lời, lên nhà ngồi bên giường cạnh chồng. Minh khẽ hỏi:
− Sao ḿnh không đun nước lại làm phiền anh Văn như thế?
Liên ghé sát lại gần đáp:
− Anh Văn bảo em lên đây với ḿnh. Thế nào? Ḿnh có đỡ đau không?
− Cũng hơi đỡ. Nhưng vẫn c̣n nhức lắm.
Liên lo lắng hỏi:
− Không biết có việc ǵ không, ḿnh nhỉ?
Minh yên lặng không trả lời. H́nh như chính chàng cũng nghĩ đến sự trầm trọng của bệnh t́nh. Không thấy Minh đáp, Liên càng không yên tâm nhưng cũng cố gượng vui an ủi chồng:
− Chả can ǵ, ḿnh ạ. Lát nữa đắp nước nóng vào sẽ bớt ngay. Mai em đi mời ông lang xem cho. Chắc chỉ cần uống vài chén thuốc là khỏi.
Lúc đó Văn từ dưói bếp đi lên, hỏi mượn cái đèn hoa-kỳ để nhóm bếp. Th́ ra trong lúc luống cuống, Liên chưa thắp cây đèn lớn. Khi ánh sáng cây đèn búp măng chiếu dơi khắp ba gian nhà, Liên lại hỏi chồng:
− Ḿnh có chói mắt không?
Minh thều thào trả lời:
− Không ḿnh ạ! Anh có trông thấy ǵ đâu!
Liên kinh hoàng la lên:
− Tṛi ơi!... Chết chửa!... Thế kia à?
Nàng chạy vội xuống bếp mếu máo nói với văn:
− Anh Văn ơi! Nguy mất! Bệnh nhà tôi nặng lắm!
Văn đang nhóm bếp, nghe vậy liền trấn an:
− Chị cứ yên tâm, chẳng sao đâu.
− Nhưng mà nhà tôi không trông thấy ǵ hết anh ạ.
Văn cười:
− Chị rơ lẩn thẩn! Anh ấy vừa say rượu, vừa bị thương ở mi mắt, lại thêm hơi men bốc lên th́ c̣n trông thấy được ǵ nữa! Tôi đă xem kỹ rồi, vết thương không chạm đến con ngươi.
Liên nghe nói vui mừng thấp thỏm:
− Thật thế hả anh?
− Lại chả thật với không thật! Chị lên nhà đi, cho anh đỡ sốt ruột.
Liên đứng thừ người ra, thở dài nói:
− Khốn nạn! Rượu vào làm chi để khổ anh thế này!
Văn vội xua tay:
− Cái đó là lỗi tại tôi, v́ tôi cứ ép anh ấy uống. Nếu có xảy ra việc ǵ th́ tôi c̣n ân hận, khổ sở bằng trăm chị kia!
Nghe Văn nói thế Liên bỗng lại lo sợ trở lại:
− Nhưng liệu có việc ǵ không anh?
− Không có ǵ đâu! Chị cứ lên nhà đi, và cứ tin lời tôi nói.
Mấy lời trấn tĩnh của Văn vẫn không làm yên ḷng đuợc Liên. Thấy hai mắt chồng đỏ rực và sưng húp bằng hai ngón chân cái, nàng khinh hoảng ra ghế ngồi bưng mặt khóc rưng rức. Nghe tiếng nức nở, Minh bèn hỏi vợ:
− Sao ḿnh lại khóc như thế? Làm phiền ḷng anh lắm đấy nhé!
Liên lau nước mắt, không trả lời, ngồi suy ngẫm. Bỗng nàng lại khóc, rên rỉ nói với chồng:
− Hay là v́ cái điềm gở hôm nọ chăng?
Minh cố làm bộ vui vẻ, cười bảo vợ:
− Ḿnh chỉ tin nhảm, hết điềm nọ đến điềm kia!
Liên như không để ư tới lời nói của chàng. Nàng nói tiếp:
− Hôm nọ ḿnh c̣n nhớ không? Anh Văn phàn nàn ở làng đầy hoa này mà mù th́ thật đáng tiếc. Thế mà không biết sao em lại ngu si đần độn, khốn nạn đến độ phát ngôn bừa băi rằng mù cũng không khổ mà vẫn có thể sung sướng được, v́ tuy không trông thấy sắc đẹp của hoa nhưng vẫn ngửi thấy hương thơm.
Minh lại cười:
− V́ thế nên hôm nay anh bị mù phải không em?
Liên hờn giận, trách chồng:
− Ô hay! Ḿnh cứ nói gở măi thế!
Minh cảm thấy vui vui, chàng quyết định trêu vợ thêm:
− Nói gở nhưng biết đâu thành sự thật đó!
− Không thể thành được! Ḿnh đừng nói thế nữa! Em nghe sợ hăi lắm!
Cả hai chợt im lặng. Mỗi người có một ư nghĩ riêng tư. Liên v́ lúc đó tâm trí nhiễm đầy những sự buồn rầu và đau đớn nên lại nhớ đến cái chết của mẹ nàng. Dán mắt vào giường, nàng tưởng tượng như trông thấy cái xác gầy c̣m của bà cụ. Nàng vội đưa hai bàn tay lên che mặt như cố xua đuổi cái cảnh rùng ḿnh sởn gáy ấy đi. C̣n Minh th́ nghĩ đến tương-lai của chàng. Mới buổi trưa hôm nay c̣n đẹp đẽ, êm đềm phẳng lặng. Chàng mơ tưởng sẽ cùng vợ sống một cuộc đời b́nh dị hiền ḥa, không bon chen đua đ̣i nhưng cũng không đến nỗi phải thiếu thốn mà bị lệ-thuộc vào vật-chất. Tương-lai ấy sẽ thành một ảo mộng chăng? “Không thể nào như vậy được!”, chàng thầm nhủ.
− Ḿnh ơi!
− Ǵ đấy ḿnh?
− Anh đă đỡ đau, anh trông thấy ḿnh rồi!
Liên vui mừng:
− Thế à? Vậy ḿnh không...
Biết Liên định nói ǵ, Minh lập tức ngắt lời:
− Không! Anh không mù đâu! Em đừng sợ!
Thực ra Minh cố giương mắt nh́n chung quanh. Sự cố gắng ấy làm cho chàng đau đớn vô cùng. Để trắc-nhiệm lời nói của Minh, Liên hỏi:
− Thế bây giờ em đang làm ǵ?
Minh dùng hết sức b́nh-sinh mở mắt, nghiêng đầu chăm chú nh́n vợ.
− Th́ ḿnh đang ngồi ghế, lấy vạt áo lau nước mắt chứ làm ǵ nữa.
Liên reo lên, hớn hở chạy xuống bếp khoe với Văn:
− Anh Văn ơi! Nhà tôi trông thấy được rồi! Nhà tôi trông thấy được rồi! Vậy là anh ấy không bị mù đâu!
Văn quay lại, nhíu mày đáp:
− Ai bảo chị rằng anh ấy mù? Chỉ nói dại dột thôi! Nội ngày mai là anh ấy b́nh phục lại như thường.
− Thật không anh? Anh đừng nói dối cho tôi vui nhé! Ḱa! Nước đă sôi rồi ḱa!
Văn loay hoay, luống cuống chẳng biết làm thế nào mà đem được siêu nước trên bếp xuống. Chàng chỉ quen dùng ấm đồng có quai mà thôi. Liên cười:
− Được rồi, anh để đấy cho tôi.
Nàng lấy rơm lót đôi tay ấm bắc ra đặt trên rế rồi đem lên nhà. Suốt đêm, cả Văn lẫn Liên v́ bận săn sóc Minh nên không ai chớp mắt được. Măi đến lúc gà trong xóm bắt đầu thi nhau gáy, hai người mới biết trời sắp rạng đông. C̣n Minh th́ mệt quá nên thiếp đi lúc nào không hay. Liên định gọi nhưng Văn giơ tay ra hiệu ngăn cản để cho Minh được yên giấc...
Nửa tiếng sau, ánh sáng mặt trời đă chiếu qua khe cửa. Văn thong thả đứng dậy thật khẽ, cáo từ vợ bạn ra về. Chàng không quên hẹn sẽ trở lại trong chốc lát với ít thang thuốc cho Minh. Liên đưa Văn ra đến cổng nói vài câu cảm tạ, nhưng cũng không quên hỏi lại với thái-độ lo lắng:
− Anh nghĩ liệu nhà tôi có việc ǵ không?
− Không việc ǵ cả. Chị cứ tin ở tôi.
Luôn hai hôm, Minh không ra ngoài v́ hai mí mắt chàng tuy bớt sưng nhưng hễ tia ánh mặt trời lọt vào đồng-tử th́ lại làm cho nước mắt chàng ràn rụa chảy ra, và đau nhức, buốt lên tận óc. Minh có cảm-giác như bị những ngọn thương hay những mũi tên bịt sắt xiên đâm vào mắt xuyên qua tận gáy. Bởi vậy, dù vẫn khỏe mạnh mà thành ra vẫn phải nằm liệt giường! Đă thế, cửa pḥng c̣n phải đóng kín mít như một người mắc bệnh trầm trọng vậy! Liên phải tạm thời nghỉ việc đi bán hoa. Lúc nào nàng cũng chầu chực bên chồng để trông nom săn sóc. Ông lang Ba mà nàng mời đến chữa cho Minh cam đoan với nàng rằng chỉ năm hôm là bệnh Minh khỏi hẳn, song những lời ủy-lạo trấn tĩnh của người thầy thuốc cũng chẳng thể làm giảm bớt được ḷng bối rối và nỗi lo sợ của Liên.
C̣n Văn th́ không những chàng chẳng tin ǵ lời thầy lang mà c̣n lấy làm ái ngại khi thấy ông ta đắp lên mắt bạn ḿnh những miếng tiết lá ḍng dành ṿ ra để đông lại. Chàng chỉ chờ cho thầy bước ra ngoài ngưỡng cửa là ném những miếng thuốc ‘mách qué’ ấy xuống gầm giường rồi lấy thuốc tây và bông gọng ra rửa cho thật sạch. Chỉ v́ chuyện ‘thuốc tây’ với ‘thuốc ta’ mà Liên và Văn bao lần giận nhau. Văn tức tối gắt gỏng v́ cho rằng Liên chẳng hiểu ǵ đến phương-pháp vệ-sinh, để cho thầy thuốc đắp những thứ lá ‘quỷ quái’ lên mắt Minh. Khi chàng giảng nghĩa về vi-trùng cho Liên nghe th́ nàng chỉ cười v́ nàng không tin là trong những chiếc lá ḍng dành mà lại có vi-trùng được. Và nàng cũng không tin là lẽ nào những con vi-trùng lại nhỏ đến độ cặp mắt tinh tường của nàng không trông thấy được. Vả lại, nàng nghe ông lang ba gièm pha thuốc Tây khiến nàng ghê sợ. Mỗi lần đến thăm bệnh-nhân, ông ta dặn nàng cặn kẽ là chớ dùng thuốc tây v́ lư-do thuốc tây ‘nóng lắm’, chỉ hợp cho cho người tây có máu hàn và ở xứ lạnh chứ không thể dùng để chữa cho người An-Nam có máu nhiệt và ở xứ nóng được. Liên tuy không hiểu thế nào là hàn với nhiệt, song vẫn phục, cho rằng lời thầy nói là đúng lắm.
Sang ngày thứ ba th́ bệnh bắt đầu thuyên giảm, rồi hai hôm sau h́nh như Minh đă khỏi hẳn dù rằng trông ra ánh-sáng vẫn c̣n thấy hơi chói. Văn và Liên vui mừng khôn xiết kể. Nhưng vui mừng nhất phải là ông lang Ba. Ông đạt cao cái mục kỉnh gọng đồng lên tận trán, đưa tay vuốt bộ râu bạc lưa thưa cất giọng tự-đắc bảo Liên:
− Đấy, chị xem! Tôi nói năm hôm là khỏi là y như rằng năm hôm khỏi. Nếu không nghe lời tôi mà đi dùng thuốc tây th́ mù rồi c̣n đâu!
Văn nghe thầy lang nói chỉ mỉm cười v́ chàng tin rằng Minh khỏi không phải là nhờ ở thuốc của thầy lang. Và sáng hôm nay, Minh giục vợ hăy tiếp tục công việc sinh nhai gánh hoa đi bán. Ngồi một ḿnh trong pḥng, chàng lấy làm bứt rứt khó chịu. Chàng cố gượng, lấy sách ra đọc. Nhưng chỉ được vài gịng, chàng đă thấy hoa cả mắt, cảm tưởng như những hàng chữ đen nhảy múa lộn xộn trên trang giấy trắng.
Gấp sách lại, Minh lấy kính râm ra đeo. Đây là cái kính Văn mua biếu chàng hôm trước. Chàng thong thả ra vườn dạo chơi cho khuây khoả. Dưới cặp kính râm màu tro, mọi vật như nhuộm màu sắc xám, như bị bao trùm bởi một làn sương mù ảm đạm. Những hoa leo đỏ tươi trông tựa như mớ hoa giả khô héo làm bằng giấy màu tím. Màu trắng mát của hoa huệ rung rinh trên cuống cao và mềm bỗng trở nên hung hung, cứng ngắt, ủ rũ dưới ánh nắng vàng úa của mặt trời buổi sáng sớm. Sắc thắm của hoa hồng quế trông chẳng khác ǵ rặng hoa đen mọc lè sè trên mặt đất màu ch́ xám. Rồi Minh thấy nhà cửa, vườn cây, cho đến trời đất đều quay tít thật mau. Chàng kêu rú lên một tiếng, loạng choạng suưt ngă nếu không nhờ vớ trúng được thân cây hoàng-lan. Minh ôm gh́ lấy thân cây, cúi xuống thở hồng hộc, rời rạc cả tay chân.
Ông Hoạt hoảng hốt, vứt cuốc chạy lại đỡ chàng rồi nhặt kính rơi dưới đất đeo vào mắt cho chàng, rồi đưa chàng vào giường nằm nghỉ. Nh́n lên đ́nh màn, Minh chợt thấy hiện ra một cái ṿng đen, càng lúc càng lớn dần. Rồi một cái ṿng từ từ biến thành hai...
Quá sợ hăi, Minh ngồi nhỏm dậy đưa tay lên dụi mắt v́ chàng tưởng như có dử bám chằng lấy con ngươi khiến chàng không trông được rơ. Nhưng mắt chàng vẫn ráo hoảnh mà cái khoảng đen tṛn ở trước mắt vẫn sừng sững như đến ám ảnh chàng... Lúc th́ rộng loang ra; lúc thu nhỏ lại; lúc quay tít; lúc im phăng phắc. Minh cuống lên, nhắm nghiền mắt lại cố t́m cách thoát khỏi cái ṿng hắc ám đang bao phủ quanh chàng, như muốn nhốt chàng vào ngục tối.
Lạ thay, cái ṿng đen chợt như biến đi đâu mất khiến mắt Minh như dịu lại, và chàng cảm thấy dễ chịu hơn. Nghĩ đến vợ và bạn đă tận tâm tận lực chăm sóc ḿnh mấy hôm liên tiếp, Minh mơ mơ màng màng, tưởng như cả hai người thân yêu đó đang đứng gần ngắm chàng mỉm cười.
Minh mở choàng hai mắt ra th́ h́ng ảnh hai người lại biến thành hai cái khoảng tṛn đen sừng sững nguyên chỗ cũ. Chàng kinh hăi vô cùng, chẳng khác nào như người bị ma ám. Nh́n kỹ, Minh thấy như có một cặp mắt đỏ ngầu và một cái mồm thật rộng hiện ra trong cái ṿng đen ấy. Chàng lại kêu rú lên, vội vàng nhắm mắt lại.
− Ḿnh ơi! Em đă về.
Nghe tiếng vợ, Minh thấy an toàn, đỡ sợ, đỡ khổ. Chàng thong thả mở mắt đăm đăm nh́n, hỏi:
− Ḿnh đứng ở đâu?
Liên bật cười:
− Ḿnh khéo giả vờ lắm! Em đứng ngay trước mắt mà c̣n hỏi ỡm ờ.
− Không mà, anh đâu có ỡm ờ đâu! Anh không trông thấy ḿnh thật! Có lẽ tại ḿnh đứng trong cái ṿng đen của anh.
Liên cho là chồng nói bông đùa. Nàng cười lên khanh khách:
− Cái ṿng đen ấy ḿnh vẽ tự bao giờ vậy?
Minh không trả lời vợ, chàng nghiêng đầu liếc mắt nh́n ra nh́n ra trước mặt rồi tươi cười nói:
− Anh nh́n thấy ḿnh rồi!
Liên vẫn ngắm chồng cười ngặt nghẽo.
− Ḿnh biến thành loài gà đấy à?
Minh ngơ ngác không hiểu, Liên lại nói tiếp:
− Trông ḿnh nghiêng đầu y hẹt con gà mái nh́n hạt thóc rơi.
Thấy chồng văn yên lặng, nét mặt nghiêm-nghị, Liên bỗng im bặt v́ linh-cảm có chuyện ǵ không ổn. Với vẻ lo lắng, nàng khẽ hỏi:
− Ḿnh làm sao vậy?
− Lạ lắm ḿnh ạ! Mắt anh th́ không đau đớn một tí nào nữa mà anh nh́n cứ thấy có cái ǵ vương vướng.
− Đó là tại ḿnh mới khỏi. Vài hôm nữa th́ sẽ trở lại b́nh thường thôi. Không việc ǵ đâu ḿnh ạ!
Nghe vợ nói cũng có lư, Minh đỡ lo. Chàng dịu dàng bảo vợ.
− Ḿnh cho anh mượn cái gương một tí đi.
Liên ra tường lấy cá gương h́nh chữ nhật đưa cho chồng. Tay Minh quờ quạng chẳng khác thầy bói khiến Liên vừa lo sợ, vừa buồn cười. Minh soi gương, nói với vợ:
− Anh không trông thấy h́nh anh ở trong gương ḿnh ạ!
− Tại tối quá đấy thôi.
Liên bèn mở rộng cánh cửa. Ánh sáng ở ngoài như chảy ùa vào trong gian buồng tối.
− Ḿnh ạ. Anh vẫn không nh́n thấy h́nh anh. Ngay cả cái gương đang cầm trên tay anh cũng chẳng thấy nó nữa!
Liên thầm than khổ. Nàng cố t́m lời để trấn an chồng mà măi vẫn chưa nghĩ ra được câu ǵ. Minh lại nói tiếp:
− Thế mà ḿnh đứng cạnh anh th́ anh nh́n thấy rơ lắm. Có lẽ v́ ḿnh không ở trong cái ṿng đen. Bây giờ anh chỉ c̣n nh́n thấu có một cái thôi ḿnh ạ.
− Một cái ǵ hả ḿnh?
− Một cái ṿng đen. Có lúc anh thấy những hai cái.
Liên nghe chồng nói càng lúc càng kinh hăi trong khi Minh vẫn hí hoáy cầm gương lệch sang một bên.
− À, anh trông thấy h́nh anh rồi!
Nghe chồng reo, Liên mừng rỡ, nhưng khó nín đuợc cười.
− Ḿnh làm như bắt được vàng không bằng!
Ngẫm nghĩ một lúc, Minh hỏi bâng quơ:
− Ḿnh nghĩ liệu có sao không?
Liên thương hại, cố an ủi chồng:
− Có việc ǵ đâu! Ḿnh đừng nghĩ lẩn thẩn nữa.
− Sao ḿnh biết là không việc ǵ?
− Như thế có ǵ là lạ đâu. Ai mới khỏi đau mắt cũng vậy.
Trong tích tắc, Liên chợt nghĩ được một cách. Nàng cố bịa ra một chuyện nhằm mục-đích để cho Minh yên ḷng.
− Ngày xưa khi em c̣n bé có một lần cũng bị đau mắt suốt hai tháng. Lúc mới khỏi em cũng gặp những triệu-chứng như anh.
Minh mừng rỡ:
− Thật hả ḿnh?
− Lại chả thật với không thật!
− Thế thoạt tiên em có thấy ánh sáng nhảy múa không?
Chẳng chút ngần ngừ, Liên đáp ngay:
− Phải đấy, em cũng thấy ánh sáng quay tít như chong chóng vậy.
− Rồi th́ ḿnh thấy cái ṿng đen tṛn phải không?
Liên đáp ngay bằng một giọng quả quyết:
− Chính thế.
− Có lúc một cái, rồi có lúc lại biến thành th́ hai cái; và mọi vật như đều biến thành hai cả. Chẳng hạn như có lúc anh trông ḿnh hóa hai người, mà anh sợ không dám nói cho ḿnh biết. Phải thế không?
Liên tươi cười:
− Chứ c̣n ǵ nữa ḿnh. Nhưng rồi chỉ dăm ba hôm là em khỏi hẳn.
− Thế th́ may quá.
− Bây giờ th́ ḿnh đi ăn cơm v́ em đói lắm. Ḱa, hay quá! Ông Hoạt dọn cơm lên rồi!
Liên, Minh cùng ông Hoạt ngồi vào bàn cùng nhau dùng bữa. Trong khi ăn, thấy Minh cứ phải nghiêng đầu mới gắp được thức ăn Liên lấy làm ái ngại bảo chồng:
− Để em gắp giúp ḿnh cho.
Minh cười bảo vợ:
− Anh lại nhớ tới khi c̣n bé, ngồi ăn cơm với mẹ cũng thường được mẹ gắp thức ăn cho anh như thế.
Cả ba người cùng cười rộ lên thật vui vẻ. Cơm nước xong, Liên thúc giục Minh đi nghỉ. Bầu không khí yên lặng buổi trưa nơi thôn dă có ai ngờ đâu đang bao bọc những sự rạo rực của tâm hồn.
Chương 4 - HƯƠNG VÀ SẮC
Mặt trời sắp lặn. Trong vườn, ánh nắng vàng chỉ c̣n phảng phất trên những cành cao chót vót của hai cây hoàng-lan. Gió chiều hây hẩy lay động lá cánh. Những tiếng kêu loạt soạt, màu sắc xanh vàng chen nhau, xô đuổi nhau trong những vạt nắng thừa.
Cảnh chiều tà gợi trong tâm trí Liên đầy những tư tưởng chán nản. Nàng uể oải đặt b́nh tưới xuống đất, đảo mắt ngắm quanh vườn một lượt. Những luống hoa san-hô đầy rẫy những màu sắc rực rỡ chẳng thể giúp nàng khuây khỏa đi nỗi đau khổ một chút nào mà trái lại chỉ tô đậm thêm sự mâu-thuẫn của một tâm-hồn ủ dột với ngoại vật tốt tươi.
Liên thở dài, lẩm bẩm:
− “Sao ở đời lại có những chuyện vô lư đến như thế xảy ra?!”.
Có tiếng gọi “Ḿnh ơi!” ở trong nhà đưa ra. Liên quay lại, Minh đang sờ soạn lần từng bước, định xuống sân.
Nàng vội vàng chạy lại, hoảng hốt kêu lên:
− Ấy, khéo ngă! Ḿnh đứng yên đấy để em dắt.
Liên lại đỡ Minh, đưa chàng ra vườn lại ngồi trên chiếc ghế nàng đặt sẵn như thường lệ bên cạnh giàn hoa móng rồng bắt khum tựa h́nh cái máy củng, chung quanh có cột chống tre. Hai tuần nay, Minh đă mù hẳn. Khi nh́n ra ánh sáng, chàng chỉ thấy một sắc trắng đục như trông qua cửa kính sơn men mờ vậy.
Ngày mắt Minh hết sưng hẳn, tưởng rằng sẽ khỏi, nhưng nào ngờ đó là ngày bệnh ḷa bắt đầu và cứ thế gia tăng. Dần dần, Minh thấy mọi vật quanh ḿnh mỗi ngày một kém hẳn. Phải hết sức chú ư, phải phải định hết tinh-thần mói trông thấy được lờ mờ, và như có vật ǵ bị vướng trong đồng-tử.
Rồi mười hôm sau, khi Minh thấy cái vết đen tṛn th́ cặp mắt chàng chỉ c̣n là đôi mắt giả! Thoạt trông th́ giống như mắt người thường, nhưng thực tế không c̣n trông thấy được bất cứ một vật ǵ. Liên và Văn phải nh́n kỹ lắm mới nh́n thấy được trong mắt Minh con ngươi dần dần vẩn đục và đồng tử có sắc trắng xanh.
Minh mắc bệnh thong manh! Hôm đầu, Minh c̣n khóc lóc thảm thiết than thân. Về sau, sợ làm phiền ḷng vợ nên nhiều khi chàng phải cố gượng cơn sầu, nén ḷng mà khuất phục số mệnh. Chàng thầm nghĩ đó là cách chàng biết ơn phần nào đối với vợ và bạn. Chàng làm sao có thể quên được suốt gần một tháng trời ṛng ră hai người đă khổ công, gắng hết sức kéo chàng ra khỏi ṿng tối tăm, nhưng gặp số phận ḿnh không may, đến lúc phải chịu nạn th́ c̣n biết làm sao hơn. Nếu chàng có buồn bă mà than thân trách phận cho nhiều cũng không làm sao đôi mắt sáng trở lại mà chỉ làm cho người bạn tốt nhất của chàng ân hận và người vợ yêu quư thêm khổ sở chứ chẳng ích lợi ǵ.
Những sự việc xảy ra trong chuỗi ngày vừa qua lại lởn vởn trong óc cả hai vợ chồng Liên và Minh chiều hôm nay. Người nào cũng im lặng nghĩ ngợi mà chẳng ai buồn khơi chuyện. Một làn gió thổi qua... Tiếng lá xào xạc chợt đem Minh trở về với thực tại.
− Liên đang đứng đâu đấy hả Liên?
Mỗi khi nghe chồng gọi đến tên tục của ḿnh như thế là Liên hiểu rằng tâm-hồn chàng đang bị xúc động mạnh. Nàng vội vàng cúi xuống âu yếm cầm tay chàng, dịu dàng đáp:
− Liên vẫn đứng bên cạnh Minh đây.
− Ánh nắng c̣n trên ngọn cây hoàng-lan không?
Liên ngước mặt nh́n lên:
− Chỉ c̣n một tí ở tận trên đỉnh thôi ḿnh ạ.
− Thế th́ có lẽ hơn sáu giờ chiều rồi phải không?
− Vâng, ḿnh đoán thật đúng lắm.
Minh thở dài bảo vợ:
− Nếu có mắt mà trông th́ vẫn đúng hơn là đoán.
Liên cố t́m lời để an ủi chồng. Những lời an ủi dịu dàng đuợc Liên dượt đi dượt lại nhiều lần những lúc ngồi một ḿnh. Nàng nhẩm đi nhẩm lại trong trí để khi nói với chồng nghe sao cho thật âu yếm thân mật. Nàng hiểu rơ không ǵ cần thiết hơn cho người đang khổ tâm tuyệt vọng bằng những lời tŕu mến, thành thực nói lên từ miệng, từ đáy ḷng của người thân yêu.
− Th́ ḿnh không trông được đă có em trông giúp. Em trông th́ cũng như ḿnh trông chứ ǵ. Mắt em cũng là mắt của ḿnh vậy. Ḿnh có nhớ một lần ḿnh giảng nghĩa cho em bài ngụ ngôn người què với người mù không? Người mù cơng người què và người què dẫn đường cho người mù.
Minh cười chua chát:
− Nhưng em có què đâu?
− Em không què nhưng em quê mùa dốt nát th́ nào có khác ǵ người què? Vả anh cũng vậy. Anh có mù đâu? Anh không nhớ lời ông Lang Mộc mà hôm kia em mời đến chữa cho anh sao?
Minh tắc lưỡi:
− Tin ǵ được những lời thầy Lang!
Thực ra hai hôm trước thấy Minh chán nản, đau đớn chỉ nói đến toàn những điều không hay: nào là muốn tự tử, nào là muốn tuyệt thực mà chết cho hết một đời khốn nạn... V́ thế Liên và Văn lập mưu, mượn lời ông Lang Mộc nói quả quyết với Minh rằng thế nào mắt chàng cũng sẽ được chữa khỏi v́ bệnh t́nh không trầm trọng ǵ cho lắm.
Không thấy Liên trả lời, Minh đinh ninh rằng vợ cũng đồng ư với ḿnh. Chàng lẩm bẩm một ḿnh ra chiều tức tối:
− Hừ! Lang băm!
Liên cố t́m cách phá tan sự nghi hoặc của chồng, sự nghi bao giờ cũng đầy rẫy trong tâm hồn những người thống khổ.
− Không đâu ḿnh ạ! Ông lang Mộc vẫn có tiếng xưa nay. Ông ta chữa cho 100 người th́ ít nhất là 99 người khỏi.
Minh cười gằn:
− Thế nhỡ ông ấy vừa chữa khỏi cho người thứ 99 mà anh lại là người thứ 100 th́ sao?
Thấy chồng cười, Liên cũng cười theo:
− Ḿnh cứ nói bông đùa làm ǵ thế! Người ta đă quả quyết là chữa được th́ cứ nên tin người ta. Hôm nọ anh Văn chả bảo ḿnh rằng phải dốc ḷng tin nơi thầy thuốc th́ mới chóng khỏi là ǵ!
Minh cau mày, mím môi:
− Anh Văn! Anh Văn là cái thớ ǵ! Chỉ tử tế cái mồm! Đă gần cả tuần nay rồi có thèm bén mảng đến đâu!
Liên ôn tồn bảo chồng:
− Ḿnh chả nên thế! Tại sao lại ngờ vực một người bạn tốt như vậy? Anh ấy chẳng bảo ḿnh là phải đi Nam-Định có chuyện cần là ǵ! Sớm lắm cũng phải tối nay anh ấy mới trở về Hà-Nội được.
Minh vẫn nhớ, vẫn hiểu rằng bạn ḿnh tạm vắng mặt tại Hà-Nội v́ công chuyện. Chẳng qua trong ḷng chàng bứt rứt khó chịu, chỉ chờ dịp là ‘giận cá chém thớt’ để cho nỗi niềm phẫn uất trào bớt ra ngoài đấy thôi. Chàng c̣n giận lây đến cả mấy ông lang, cho rằng chính v́ mấy ông ấy làm cho chàng bị mù. Nghe Liên phân bày như bênh vực họ, Minh càng cáu tiết. Chàng cất tiếng run run hỏi vợ:
− Có phải ḿnh bênh anh Văn đó không?
Liên vừa giận, vừa thương hại. Nàng đứng lặng thinh không đáp. Minh như điên như cuồng, chàng thét lên:
− Ḱa, tôi hỏi sao lại không trả lời?
− Chết chửa! Ḿnh quẫn trí mất rồi! V́ lẽ ǵ mà ḿnh lại bảo em bênh vực anh Văn?
− V́ lẽ ǵ à? V́ lẽ ǵ à! Ḿnh hăy tự hỏi ḿnh xem.
Thốt nghe tiếng nấc, rồi đến tiếng khóc nức nở của vợ, Minh đứng dậy loay hoay quờ quạng, cuống qua cuống quít, lúng túng nói chẳng ra đâu vào đâu:
− Xin lỗi ḿnh... Anh xin lỗi em... Trời ơi! Anh điên mất rồi! Em tha thứ cho anh... Anh khổ sở quá nên chẳng khác ǵ người mất trí, nói bậy nói bạ làm cho ḿnh buồn...
Liên nghe nói cảm động, lau nước mắt tươi ngay nét mặt nói:
− Rơ ḿnh lẩn thẩn lắm. Ḿnh có lỗi ǵ đâu? Lúc đau yếu ai chả thế.
Một khi biết hối hận là đă hiểu thấu lẽ phải. Tâm-hồn dù có nhiễu loạn ở cực điểm cũng sẽ trở lại yên tĩnh. Minh ngồi tựa lưng vào ghế, ngước mắt như nh́n trời tuy rằng chẳng trông thấy ǵ. Chàng nở một nụ cười trên môi, vui vẻ hỏi vợ:
− Ḿnh có tin rằng có Phật trời không? Và ḿnh có tin đó là một đấng tạo-hóa tối cao, tối đại và tối thiện không?
Liên chưa kịp trả lời th́ Minh đă nói tiếp:
− Anh th́ anh tin rằng có. V́ nếu không có Phật trời th́ bể khổ của nhân loại c̣n bao la đến đâu! Anh chỉ cần đem anh ra làm cái ví dụ nhỏ bé cũng đủ hiểu cái lẽ chí công, chí thiện của đấng Thích-Ca Mâu Ni. Ngài biết trước rằng sẽ có một ngày anh phải chịu cùng cực với cái bệnh ghê gớm để trở thành tật nguyền nên ngài đă ban cho anh một người vợ hiền và một người bạn hiền để an ủi, chia sẻ nỗi thống khổ đó. Và sự thống khổ này nếu anh phải mang th́ anh cũng nên vui vẻ đón nhận lấy nó v́ chính nó đă tạo cho anh một niềm hạnh-phúc hiếm có là được sự thương yêu, nâng đỡ thành thực của một người vợ và một người bạn.
Minh nói rất trơn tru hoạt bát. H́nh như chính sự cảm xúc sâu sắc đó tự nó tạo nên lời, trong khi chưa chắc người nói lên những lời đó đă biết ḿnh nói những ǵ. Nói được một hồi Minh bỗng im bặt. Cổ họng chàng như tắc nghẹn. Kế đó, nước mắt chàng tuôn xuống như mưa, ràn rụa cả hai bên má. Liên cố nén xúc động, ân cần hỏi han:
− Sao ḿnh lại khóc?
Minh ngập ngừng đáp:
− Chính anh cũng chẳng hiểu tại sao. Có lẽ v́ anh sung sướng quá.
Liên đưa khăn cho Minh lau nước mắt, toan dắt chàng vào trong nhà th́ chàng xua tay gạt đi nói:
− Em để cho anh ngồi đây hóng gió thêm tí nữa đă.
− Nhưng chắc ḿnh đă đói rồi đó. Để em đi dọn cơm nhé?
− C̣n chờ ông Hoạt ở Ngọc-Hà về đă chứ.
− Nếu ḿnh đói bụng th́ cứ ăn trước có sao đâu.
− Chưa ḿnh ạ. Anh chưa đói.
− Vậy xin phép ḿnh em đi đằng này vài phút nhé.
− Ḿnh cứ đi tự-nhiên thôi, anh không sao đâu.
Minh một ḿnh ngồi lại. Chàng t́m đủ mọi cách để tự an ủi ḿnh. Chàng mỉm cười nói thầm: “Bị mù vị tất đă khổ! Chẳng qua là tại ta cứ nghĩ là ta khổ thành ra ta mới khổ đó thôi. Có khi mù bị không chừng lại là sướng kia đấy, v́ chẳng c̣n bao giờ phải nh́n thấy những ǵ chướng tai gai mắt nữa. Trong ngũ giác-quan có lẽ thị-giác là ít cần thiết nhất cho sự sung sướng cuả tâm hồn. Hơn nữa từ bé ta đă được trông thấy quá nhiều cảnh đẹp rồi. Bây giờ chỉ cần ôn lại thôi cũng đủ.
Những danh-lam thắng cảnh như hiện ra rơ ràng trong trí tưởng tượng của Minh. Nào là hồ Hoàn Kiếm, hồ Tây, vườn Bách-Thảo, chùa Trấn-Quốc, sông Nhị-Hà... Các cảnh vật như lao xao chen chúc, xô đẩy lăn nhau trong trí năo của chàng.
Minh bỗng cau mày, đăm đăm nghĩ ngợi v́ chàng cảm thấy h́nh như thiếu một điều ǵ quan-trọng. Phải, đó là màu sắc. Chàng cố nhớ lại màu sắc của từng nơi mà nặn óc măi vẫn không xong. Phong cảnh chỉ lờ mờ hiện ra trong đám sương mù ảm đạm mà không có ǵ rơ rệt. Chàng lại lẩm bẩm: “Th́ ra phải trông thấy ở trước mắt mới có thể biết màu xanh là thế nào, màu đỏ ra làm sao...”.
Nhưng nghĩ như thế làm cho Minh thêm buồn rầu. Chàng thở dài tự hỏi:
− “Có lẽ nào ḿnh lại mù thật?”.
Câu hỏi ấy là cái mănh lực nhắc cho Minh nhớ tới lời trấn an của thầy lang và lời khuyên giải của Văn. Lúc bấy giờ, chàng cho rằng lời Văn rất có lư v́ trước kia chàng nào có để ư nghiên-cứu hay tham-khảo về bệnh đau mắt mà biết được. Văn th́ trái lại, chàng ta từng ra thư-viện t́m sách đọc, tra cứu rất cẩn thận và tỉ mỉ nên có lẽ nào chàng lại nói ṃ cho qua chuyện được. Minh cố ôn lại những câu Văn đọc cho chàng nghe mấy hôm trước. Căn cứ vào lời trong quyển sách thuốc Văn chép lại th́ bệnh thong manh của Minh có thể chữa khỏi được.
Niềm hy-vọng làm nở một nụ cười trên môi Minh. Chàng nghĩ đến con đường tương-lai, lại nghĩ đến hạnh-phúc êm đềm vẫn c̣n nguyên vẹn, chưa mất.
Minh chợt thoáng như ngửi thấy hương thơm đâu đó làm nức cả mũi. Chàng mơ màng như đang sống trong cơn mộng. Chàng chớp mắt liên tiếp, đăm đăm nghĩ ngợi. Không, rơ ràng đây là thật chứ không phải là mơ. Mùi thơm vẫn ở gần bên mũi chàng, đồng thời chàng có thể phân-biệt được từng mùi thơm khác nhau của từng loài hoa như hoàng-lan, móng rồng, mộc, sói và ngâu. Chàng chợt nhớ tới lời nói của Liên mấy tháng trước: “Khi mắt ta không trông thấy th́ mũi ta lại càng thính. Trong lúc ḷng đang phân vân, Minh đưa tay quờ quạng ở trước mặt th́ đụng phải tay Liên. Chàng giật ḿnh hỏi:
− Cái ǵ thế?
Tiếng cười ṛn ră của Liên vang lên.
− Em tặng ḿnh bó hoa.
Minh cười:
− Ḿnh làm anh cứ tưởng như là đang nằm chiêm bao. Này, có phải trong bó hoa của em có hoa móng rồng, hoa hoàng-lan, hoa ngâu, hoa mộc và hoa sói không?
− Ồ, ḿnh tài quá nhỉ! Đúng cả đấy ḿnh ạ.
Liên đặt bó hoa vào tận tay chồng. Minh đưa lên mũi thật lâu rồi bảo vợ:
− Thế th́ ḿnh tốt bụng hơn ông Chu-Mạnh-Trinh nhiều.
Liên ngơ-ngác không hiểu. Nàng hỏi:
− Ông Chu-Mạnh-Trinh là ai thế ḿnh?
− Là một ông quan án.
Liên lại thắc mắc:
− Nhưn sao ḿnh lại ví em với một ông quan án?
− V́ ông ấy cũng tặng hoa cho một người mù. Chỉ khác một điều họ là quan-gia tặng hoa cho nhau c̣n chúng ḿnh là dân thứ tự trồng hoa mà tặng nhau.
Liên bật cười:
− Nhà dân tặng hoa th́ làm sao bằng nhà quan được! Ḿnh ví thế thật buồn cười lắm. Nhưng mà bông hoa th́ ở đâu cũng vẫ là bông hoa.
− Th́ ḿnh hăy để anh nói hết câu đă nào! Anh có ví chức-vị của em với quan án Chu-Mạnh-Trinh đâu? Chuyện là thế này. Ngày xưa ở tỉnh Hà-Nam, lúc về già th́ cụ Tam-Nguyên Yên-Đổ Nguyễn-Khuyến bị mù. Bấy giờ ông Chu-Mạnh-Trinh là quan án-sát tại đó cho người đem biếu cụ Nguyễn đôi chậu hoa trà... 1 (Xin đọc phần phụ chú)
Liên nghe thấy chợt thấy ḷng bất nhẫn nên ngắt lời:
− Cụ mù mà biếu cụ hoa trà th́ cụ c̣n thưởng-thức cách nào!
− Chính v́ lẽ đó anh mới bảo ḿnh tốt bụng hơn ông Chu-Mạnh-Trinh ở chỗ đó, v́ ḿnh tặng cho anh toàn những thứ hoa có hương.
Liên tỏ ư căm tức bảo chồng:
− Sao ở đời lại có những người tai ác đến thế ḿnh nhỉ?
Minh chỉ cười nói:
− Họ đùa nhau đấy thôi em ạ. V́ họ hà hai thi-hào hay chữ vào bậc nhất của một thời.
− Cho dẫu có đùa, nhưng ai lại đùa thế bao giờ! Ai lại nhẫn tâm đùa với người tàn tật như thế bao giờ!
Nghe Liên nói, Minh vui mừng v́ thấy vợ ḿnh lành, tốt bụng. Nhưng chàng không khỏi cảm-khái khi nghe đến hai chữ ‘tàn tật’. Chàng ưá nước mắt nói:
− Vậy anh cũng đáng thương phải không em?
Liên biết ḿnh lỡ lời vội nói chữa:
− Chỉ dại dột! Em nói là nói người tàn tật kia chứ. Chứ c̣n ḿnh th́ sao lại gọi là tàn tật được? Ḿnh chỉ bị đau mắt thôi, ít bữa rồi lại khỏi.
Minh mỉm cười nói:
− Anh muốn tin lời em lắm.
− Anh phải tin chứ, v́ em không nói bậy bao giờ.
− Dễ thường em là bậc tiên tri đấy!
Liên nũng nịu:
− Hẳn chứ lị!
Câu nói của Liên khiến cả hai vợ chồng phải cười rộ, quên hết cả đau đớn, phiền muộn lo âu. Trời đă nhá nhem tối, nhưng hai người vẫn không buồn để ư tới. Liên âu yếm dựa vào vai Minh, hồi lâu không ai nói với ai cả. Nhưng không nói mà như họ nói với nhau rất nhiều, dù là những điều hy-vọng thật mong manh. Măi đến khi trông thấy ánh đèn của ông Hoạt đặt bên mâm cơm ngoài hiên, Liên mới nhớ ra rằng chưa ai ăn cơm chiều...
--------------------------------
1 PHẦN PHỤ CHÚ: (do Dương-Hồng-Kỳ sưu-tầm và tham-khảo)
Điển-tích ‘tặng hoa người mù’ mà tác-giả truyện ‘Gánh Hàng Hoa’ lồng vào cốt truyện có thể gây ra sự hiểu lầm cho độc-giả rằng đó là một tṛ đùa ‘xỏ lá’ của Chu-Mạnh-Trinh. Theo nhiều tài-liệu lịch-sử quư giá cho thấy và nhiều b́nh-luận gia đáng tin cậy th́ người tặng hoa cho cụ Tam-Nguyên Yên-Đổ Nguyễn-Khuyến thời đó có lẽ không phải là Chu-Mạnh-Trinh mà chính là Hoàng-Cao-Khải mới đúng.
Cụ Tam-Nguyên Yên-Đổ đă tỏ ra bất măn về việc ‘tặng hoa’ này nên có làm một bài thơ trách kẻ tặng hoa không hương cho ḿnh. Và cứ như lời lẽ trong bài thơ, người tặng hoa phải là một ông ‘tai to mặt lớn’, có thế lực vô cùng. Đó là hai câu Thực của bài thơ làm theo thể Đường-Luật Thất-Ngôn Bát-Cú:
Da mồi tóc bạc, ta già nhỉ?
Áo tía đai vàng, bác đó a?
Ông Chu-Mạnh-Trinh chỉ làm quan đến chức án-sát th́ làm sao có được ‘áo tía’ với ‘đai vàng’? Chữ ‘vàng’ đây phải chăng là cụ Tam-Nguyên Yên-Đổ muốn nôm na ám-chỉ họ ‘Hoàng’?
Giai-thoại này bắt nguồn từ một cuộc thi văn thơ với nhan-đề ‘Kiều’ do chính Hoàng-Cao-Khải đề xướng. Hai người hay chữ nhất thời đó là Thái-Tử Thiếu-Bảo Dương-Lâm và Tam-Nguyên Yên-Đổ Nguyễn-Khuyến không chịu hợp-tác với Tây, mặc dù đă từ quan về sống ẩn-dật nhưng cũng bị ép buộc phải ra làm ‘chánh chủ khảo bất đắc dĩ’ chấm thi. Cụ Yên-Đổ không mấy ǵ làm vui nên đă làm một bài thơ với nội-dung châm biếm kẻ cậy quyền thế ép người là Hoàng-Cao-Khải như sau:
Thằng bán tơ kia dở rối ra,
Làm cho lụy đến cụ viên già.
Muốn êm phải biện ba trăm lượng,
Khéo xếp nên liều một chiếc thoa.
Đón khách mượn màu son phấn mụ,
Bán ḿnh chuốc lấy tội t́nh cha.
Có tiền việc ấy mà xong nhỉ
Đời trước làm quan cũng thế a?
Chu-Mạnh-Trinh là người được chấm hạng nhất kỳ thi đó. V́ thế, họ Chu không có lư do nào để oán ghét cụ Yên-Đổ cũng như cụ Thái-Tử Thiếu-Bảo. Có lẽ vào thời đó, phần đông đều sợ Hoàng-Cao-Khải (quan Khâm-Sai do Tây chỉ định) không dám nói lên sự thật là họ Hoàng dùng chậu hoa trà đó để ‘trả đũa’ cụ Nguyễn nên ‘đành’ đổ hết cho Chu-Mạnh-Trinh, vịn cớ rằng trong một bài thơ (trong kỳ thi) của Chu-Mạnh-Trinh có hai câu:
Làng nho người cũng coi ra vẻ,
Tổ bợm ai ngờ mắc phải tay.
Và bên cạnh hai câu này, cụ Nguyễn có bỡn cợt, phê rằng:
Rằng hay, th́ thật là hay,
‘Nho’ đối với ‘bợm’, lăo này không ưa.
Do đó mà Chu-Mạnh-Trinh đem ḷng oán hận đưa đến việc tặng hoa trà khi cụ Nguyễn bị ḷa. Nhưng giả-thuyết này không đúng v́ Chu-Mạnh-Trinh vẫn luôn luôn kính trọng cụ Nguyễn, xem là bậc tiền-bối trong làng thơ.
Reply With Quote
Originally Posted by TiếngXưa
Bookmarks