Mưa xuân
Em là con gái trong khung cửi,
Dệt lụa quanh năm với mẹ già.
Ḷng trẻ c̣n như cây lụa trắng,
Mẹ già chưa bán chợ làng xa.
*
Bữa ấy mưa xuân phơi phới bay
Hoa xoan lớp lớp rụng vơi đầy
Hội chèo làng Đặng đi qua ngơ
Mẹ bảo: Thôn Đoài hát tối nay.
*
Ḷng thấy giăng tơ một mối t́nh
Em ngừng tay lại giữa thoi xinh
H́nh như hai má em bừng đỏ
Có lẽ là em nghĩ đến anh
*
Bốn bên hàng xóm đă lên đèn
Em ngửa bàn tay trước mái hiên
Mưa chấm bàn tay từng chấm lạnh
Thế nào anh ấy chẳng sang xem
*
Em xin phép mẹ vội vàng đi
Mẹ bảo: Xem về kể mẹ nghe
Mưa bụi nên em không ướt áo
Thôn Đoài cách có một thôi đê
*
Thôn Đoài vào đám hát thâu đêm
Em mải t́m anh chẳng thiết xem
Chắc hẳn đêm nay giường cửi lạnh
Thoi ngà nằm nhớ ngón tay em
*
Chờ măi anh sang anh chả sang
Thế mà hôm nọ hát bên làng
Năm tao bảy tuyết anh ḥ hẹn
Để cả mùa xuân cũng nhỡ nhàng
*
Ḿnh em lầm lụi trên đường về
Có ngắn ǵ đâu một dải đê
Áo mỏng che đầu mưa nặng hạt
Lạnh lùng thêm tủi với canh khuya
*
Bữa ấy mưa xuân đă ngại bay
Hoa xoan đă nát dưới chân giày
Hội chèo làng Đặng về qua ngơ
Mẹ bảo: Mùa xuân đă cạn ngày.
*
Anh ạ! Mùa xuân đă cạn ngày!
Bao giờ em mới gặp anh đây?
Bao giờ hội Đặng đi qua ngơ,
Để mẹ em rằng: hát tối nay?
“Mưa xuân’’ được nhớ đến như một thi phẩm đánh dấu sự xuất hiện của Nguyễn Bính trên văn đàn năm 1936. Hiếm có tác phẩm đầu tay nào như vậy,ngay từ những vần thơ đầu tiên đă đạt đến độ toàn bích và cũng là một biểu tượng cho hồn thơ Nguyễn Bính - mộc mạc, dân dă nhưng vô cùng tinh tế.
Bài thơ là câu chuyện kể về cô gái quê hẹn ḥ, t́m gặp với chàng trai thôn Đoài trong đêm hát chèo của làng nhưng không thành. Những xôn xang chờ đợi được đáp trả bằng sự lỡ hẹn và h́nh ảnh cô gái buồn tủi trở về trong đêm lạnh. Không chỉ ở đây, mà trong nhiều sáng tác khác, Nguyễn Bính cũng viết nên thơ bắt đầu từ ‘’một cái sự nào đó’’. Bởi thế mà chất tự sự luôn nối ḍng, trải dài trên từng trang thơ của ông.Và tiếng thơ lại được cất lên từ lời kể lệ sự t́nh. Một yếu tố vừa lạ vừa quen làm nên sức hấp dẫn riêng trong thơ Nguyễn Bính.
‘’Em là con gái trong khung cửi
Dệt lụa quanh năm với mẹ già
Ḷng trẻ c̣n như cây lụa trắng
Mẹ già chưa bán chợ làng xa’’
Bài thơ mở ra bằng một khung cảnh êm đềm. Ba chữ “trong khung cửi’’ vẽ ra cả không gian riêng, thế giới riêng của cô gái. Câu thơ thứ hai như là lời tường thuật về cuộc sống hàng ngày êm ả, b́nh yên của cô gái bên mẹ già. “Dệt lụa quanh năm’’ và cứ thế cô gái lớn dần lên bên khung cửi nhỏ. Vẫn nằm trong mạch tự thuật, cách nói ‘’ḷng trẻ c̣n như cây lụa trắng’’là h́nh ảnh so sánh đầy chất phác nhưng vẫn ánh lên niềm tự hào của một tấm ḷng trẻ tinh khôi.
Cái duyên với mưa xuân đă được trao cho Nguyễn Bính ngay từ những nét bút đầu tiên:
Bữa ấy mưa xuân phơi phới bay
Hoa xoan lớp lớp rụng rơi đầy.
Hai câu thơ ngắn bảy chữ đủ để Nguyễn Bính nói lên được cảnh sắc đất trời vào xuân ở làng quê Bắc Bộ. Mùa xuân trong ông không phải gợi lên từ sắc đỏ rực rỡ của những cành đào, hay sắc vàng lung linh của hoa mai mà gắn với hoa xoan, một biểu tượng của nông thôn Việt Nam. Mưa xuân đến, không chỉ giăng tơ cho đất trời và những hạt mưa ‘’phơi phới bay’’ kia c̣n giăng tơ cho cả ḷng người. Đất trời vào xuân, và xuân sắc ấy đánh thức xuân t́nh, gọi dậy cả những xốn xang đầu tiên trong ḷng người thiếu nữ. ‘’Bữa ấy’’ là cái mốc của đời người, đưa nhân vật trữ t́nh từ cô bé bên khung cửi lớn bổng lên thành cô gái với những rung động đầu đời.
Cái dáng vẻ e ấp của cô thôn nữ đă được Nguyễn Bính viết lên bằng những vần thơ hết sức ư nhị, đầy khéo léo:
Ḷng thấy giăng tơ một mối t́nh
Em ngừng tay lại giữa thoi xinh
H́nh như hai mà em bừng đỏ
Có lẽ là em nghĩ đến anh.
Từng ḍng thơ chính là tiếng ḷng thổn thức, sự ngập ngừng của tâm hồn lần đầu biết rung động. Những đong đưa rất khẽ của một trái tim mới lớn đă nghiêng bóng soi ḿnh bên vần thơ Nguyễn Bính. Chỉ là ‘’h́nh như’’, “ có lẽ’’ không ồn ào và cũng không quá lớn lao,chỉ là những cảm giác mơ hồ, thoảng qua nhưng rất thật.Từ khung cửi nhỏ ‘’ dệt lụa quanh năm’’ đó,cô bước ra với đất xuân, với trời xuân và cả với những ‘’t́nh xuân’’ vừa chớm nở trong ḷng. Và này đây, cái háo hức, hân hoan khi đêm hội chèo sắp đến.
‘’Bốn bên hàng xóm đă lên đèn
Em ngửa bàn tay trước mái hiên
Mưa chấm bàn tay từng chấm lạnh
Thế nào anh ấy chẳng sang xem’’
Sự tin chắc sẽ gặp được chàng trai ḿnh để ư, đă làm bước chân cô gái nhỏ đến đêm hội vội vàng hơn, và khoảng cách giữa thôn Đông, thôn Đoài dường như so ngắn lại, chỉ ‘’ cách có một thôi đê’’.
‘’Em xin phép mẹ vội vàng đi
Mẹ bảo: xem về kể mẹ nghe
Mưa bụi nên em không ướt áo
Thôn Đoài cách có một thôi đê’’
Đêm hội vui, nhưng cảm giác hạnh phúc được gặp người ḿnh mong chờ c̣n vui hơn thế. Bỏ mặc đêm hội chèo mùa xuân, cô mải miết, hồi hộp ngóng t́m:
‘’Thôn Đoài vào đám hát thâu đêm
Em mải t́m anh chả thiết xem
Chắc hẳn đêm nay khung cửi lạnh
Thoi ngà nằm nhớ ngón tay em’’
Đáp lại sự mong ngóng của cô gái là sự lỗi hẹn của chàng trai. Đằng sau tấm ḷng khấp khởi, mừng vui, chờ đợi của cô gái là một cuộc hẹn không thành.
‘’Chờ măi anh sang anh chả sang
Thế mà hôm nọ hát bên làng
Năm tao bảy tuyết anh ḥ hẹn
Để cả mùa xuân cũng nhỡ nhàng’’
Lời hẹn của đêm hội trước đă gieo hạt mầm hy vọng để cô gái đoán chắc rằng ‘’Thế nào anh ấy chẳng sang xem’’. Sự ḥ hẹn không thành hiện thực đó đă làm uổng cả một đêm hội chèo rộn ră, phụ tấm ḷng hân hoan của người con lại, cả trong phút chốc ‘’mùa xuân cũng nhỡ nhàng’’.
H́nh ảnh người con gái mang theo cả sự lỗi hẹn trở về trong đêm khuya với bao buồn tủi, đă được Nguyễn Bính khắc họa rất thực và cũng rất thơ:
Ḿnh em lầm lụi trên đường về
Có ngắn ǵ đâu một dải đê
Áo mỏng che đầu mưa nặng hạt
Lạnh lùng thêm tủi với canh khuya
Bữa ấy mưa xuân đă ngại bay
Hoa xoan đă nát dưới chân giày
Hội chèo làng Đặng về qua ngơ
Mẹ bảo: mùa xuân đă cạn ngày.
Trái với những mong chờ, những vội vàng, háo hức ban đầu là những tức tưởi, tủi duyên, tủi phận ở hai khổ thơ trên. Cùng một khung cảnh đất trời ấy nhưng phần sau đă tạo ra bức tranh hoàn toàn tương phản. ‘’Một thôi đê’’ nay dài ra theo sự thất vọng là ‘’một dải đê’’. Những hạt mưa phơi phới bay mời gọi cô đến đêm hội, th́ nay khi trở về ‘’áo mỏng che đầu mưa nặng hạt’’. Lỗi hẹn với em, cũng là lỗi hẹn với mùa xuân. Sự lỗi hẹn phụ phàng làm cho khoảng cách giữa thôn Đoài và thôn Đông, giữa anh và em đâu c̣n tính bằng ‘’một thôi đê’’ mà là “mùa xuân đă nhỡ nhàng’’, giờ là khoảng cách của vời vợi xuân qua.
‘’Xuân t́nh’’ trong ḷng trái tim vừa mới chớm nở đă vội tàn và xuân sắc kia của đất trời cùng không c̣n thắm, tất cả đă ‘’nhỡ nhàng’’. Cô thôn nữ lại trở về ‘’ trong khung cửi’’, lại về với thế giới con gái của ḿnh,chỉ là thôi không c̣n những xôn xang của lần đầu ḥ hẹn. Thế nhưng hi vọng vẫn chưa ngừng tắt, cô gái như thủ thỉ,tâm t́nh với chàng trai trong mộng, mang theo cả khát khao ḥ hẹn cho những xuân sau.
Anh ạ! Mùa xuân đă cạn ngày!
Bao giờ em mới gặp anh đây?
Bao giờ hội Đặng đi ngang ngơ,
Để mẹ em rằng: hát tối nay?
PHAN THẾ CẢI
Reply With Quote
Originally Posted by ForexNews
Bookmarks