Sang Mỹ mới thấy người Mỹ coi trọng thiên nhiên đến mức nào, vừa xuống sân bay sau 17 tiếng đồng hồ mỏi mệt, uể oải, tôi như lạc vào cánh rừng nhiệt đới Cúc Phương của Việt Nam- hoặc một khu bảo tàng thực vật nào đó, bởi trước mặt, sau lưng, bốn phía xung quanh toàn là cây xanh.
Những cây nhỏ như đuôi sóc quay tṛn trong nắng trưa, cây lớn bằng cả một người ôm. Nhân tạo mà như thiên tạo. Suốt dọc đường về khách sạn, hoa trúc đào, hoa mận, hoa bằng lăng … nở khắp trời.
C̣n vùng Sacramento nơi tôi ở thật sự là một khung cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp, vừa là góc vũ trụ thu nhỏ, vừa là nơi tĩnh tâm, nơi nuôi dưỡng tâm hồn trong trẻo của mỗi người. Ngay cả giữa đường phố đông nghịt xe cộ, rộng cỡ 3,4 làn đường lúc cao điểm mà không gian vẫn êm đềm, bắt mắt , bầu không khí như được thanh lọc, sạch đẹp, xanh mát đến mức vô trùng. Chưa kể chim rạn người, qụa kêu rộn cả góc đường…Thật chẳng bù cho Hà Nội, nơi tôi được nhà cầm quyền cộng sản cho ghé qua vài chục phút trước khi lọt thỏm vào sân bay quốc tế Nội Bài.
Nghĩ về Hà Nội bây giờ, lại chợt nhớ tới lần xuống Nam Cali bán sách trong hội chợ tết. Trong khi cô con gái chạy lăng xăng cùng các cô, chú bạn bè chiến hữu của mẹ xin chữ kư cho Việt Khang. Thấy tôi ngồi một ḿnh trong gian hàng, một bác già t́m vào ngồi cạnh, tự giới thiệu là đồng hương Hà Nội. Suốt 3 tiếng đồng hồ, bác hỏi thăm tôi về phố bằng lăng nước, khiến tôi ớ người chẳng biết đó là cái phố nào? Cho dù suốt 51 năm trời ở Việt Nam tôi đă từng nh́n thấy cây bằng lăng tím hàng ngày, hàng giờ, nhưng con phố có cái tên gọi đẹp đẽ thơ mộng đó th́ chưa một lần nghe tới.
“Vắt óc” nghĩ măi bác mới nhớ ra tên thật của nó là phố Thợ Nhuộm, lập tức tôi “à” lên một tiếng, v́ cái phố ấy có trụ sở báo công an to đùng, chuyên xuyên tạc sự thật, đề cao cái ác, cái xấu, cũng chuyên viết về các vụ án giết người, cướp của, lừa thầy, phản bạn, ăn cắp, ăn trộm, giết người để moi tiền từ túi các bà ngồi chợ bán vải, đồ khô …nên ai cũng biết.
-Ấy thế , bác bảo:- “Ngày xưa trong con mắt người Hà Nội chúng tôi, hai hàng cây bằng lăng sánh đôi nhau mọc song song hai bên hè phố trông gợi cảm, nên thơ lắm đấy. Vào mùa xuân những chiếc lá nơn màu đồng đỏ, hơi giống với màu lá bàng già, để rồi mỗi ngày qua đi, sắc đồng ấy cứ nhạt dần ,nhạt dần rồi chuyển thành màu xanh từ lúc nào không biết . Mỗi khi hoa nở, cả một khung trời huyền thoại màu tím bừng lên trong mắt người đi đường, đến mức một người yêu thơ như tôi cũng phải thốt lên: Nếm trải đủ mùi mưa nắng , màu hoa vẫn tím như mơ, chị ạ
Lặng đi một chút như để nhớ lại một thời quá văng xa xôi, bác trầm ngâm kể lại:
- Đẹp nhất là sau những cơn mưa của buổi chiều tĩnh lặng, tất cả con người cảnh vật nḥa dần trong bóng hoàng hôn, nh́n ra hai hàng bằng lăng nước thấy chúng cố buông những giọt màu tím bâng qươ như thể kéo níu mặt trời ở lại .
- Vâng, tôi tiếp mạch bác:- Bây giờ th́ ngược lại bác ạ. Giống như mọi cư dân đô thị, chúng chen chúc khổ sở với hàng rào dây điện, điện thoại , cáp truyền h́nh đủ loại, chẳng c̣n màu đỏ đồng lúc non và màu xanh lúc già. Cả sắc tím của hoa cũng vậy, tất cả đă bị bám kín bụi đường , bụi khói, xăng xe của các loại xe máy, xe tải, xe con trong thời buổi công nghiệp đô thị hóa chóng mặt rồi. Đến cả thân cây cũng oằn ḿnh nghiêng ngả v́ tầm vươn bị vướng víu, níu kéo với vài chục vết thương trên người. Lúc do thợ điện chặt khi cần mắc điện thoại, lúc do mưa băo làm găy cành, hay công ty cây xanh ngứa mắt cưa cành, hoặc người dân làm nhà muốn lấn thêm một khoảng không trước mặt bèn chặt béng cả cây đi. Cái thời bác c̣n ở Hà Nội, v́ qúa yêu thích mà đặt tên cây thành tên phố qua lâu lắm rồi. Ngay cả bây giờ, nếu bác t́m về Hà Nội mà c̣n gọi là phố bằng lăng nước, cháu e rằng 6,3 triệu cư dân Hà Nội đều ngỡ là một tên phố trong huyền thoại cổ tích từ ngày xửa ngày xưa nào đó .
Trong 3 tiếng đồng hồ ngắn ngủi với tôi trong gian hàng chật hẹp, bác vui miệng kể:
- Tuổi thơ của tôi c̣n được gắn bó với dăy phố Thuỵ Khuê gần Bưởi- Nơi cư trú của cả một dăy bàng, chị ạ. Mùa hè, các tán lá cứ xanh um, có tán xoà thấp che mát cả quán nước, đi qua dù vội hay không, trời mưa hay nắng cũng cố xà vào uống bát nước chè xanh, ăn cái “kẹo vồ” để nhớ về một thời trẻ mỏ ríu rít bên nhau trên sân trường tiểu học, nơi bà già ngồi bán quán dưới những tán lá bàng. Chỉ một hào được bốn, năm cái kẹo vừng, một đứa mua xong, cả năm , bảy đứa cùng xô vào vồ, cướp trên tay bà rồi cười như nắc nẻ”…
- Tất nhiên, nằm ngoài khu vực phố cổ, là mép, d́a của lá phổi thành phố nên hàng bàng ở đây không bị chặt trụi thùi lụi như trong khu vực đông dân cư khác, bác ạ. Tôi ngắt lời bác, nhớ lại từng h́nh ảnh thân thuộc ḿnh đă từng biết: – Song chả c̣n cây nào được mọc nguyên vẹn, thoải mái với những tán lá xoà rộng rợp mát như trong trí tưởng tượng một thời của bác đâu. Tự cho ḿnh là nghệ sĩ (gần với thằng hâm và người điên) cháu hay lơ ngơ nh́n ngắm chúng mà đau cho đời ḿnh, đời cây… Cả một dăy phố chiều dài gần 3 km, bắt đầu từ ngă tư Hùng Vương, Quán Thánh, Phan Đ́nh Phùng, Cổ Ngư, song song với đường Hoàng hoa Thám …lên tận Bưởi- Đa phần bị chặt hạ, số ít ỏi c̣n lại trông thật thảm thương. Trụ cây đang mọc thẳng bỗng nhiên bị “chặt đẹp”, cắt cụt, khiến cây phải lớn lên bằng cách oằn ḿnh ra xung quanh rồi toả cành , đâm lên, như những ngón của một bàn tay gầy guộc xoè ngửa lên trời kêu cứu, than van nỗi oan ức, bất hạnh của đời ḿnh. Bỗng dưng không chen lấn, xô đẩy ai, sao bị chặt ngang thân? Túa máu, ứa nhựa rồi quặt quẹo sống cho qua ngày, đoạn tháng bên bụi đường nắng lửa, khói hun, c̣i xe inh tai, điếc óc suốt ngày.
- Ô hay, bác nheo mắt láu lỉnh hỏi lại: – Cả một công ty cây xanh đặt ra chuyên hưởng lương để làm công việc chăm sóc, vun cây, mà không được ai để tâm coi sóc hay sao mà lại để cây gầy ṃn , xơ xác, khẳng khiu như thế? Hay cây cũng có cá tính, số phận như người nghèo thành thị ? Giữa chốn xô bồ, huyên náo cứ lặng lẽ giấu ḿnh đi mà không được, nên ngày ngày phải chịu cảnh bị chặt hạ, lấn lướt đến mức đánh mất cả vóc dáng thanh cao, điềm đạm của ḿnh?
- Vâng, tôi đáp :- Ngày bác c̣n ở Hà Nội (1954), thiên nhiên chưa bị chặt hạ, ṿm trời Hà Nội luôn chuyển sắc theo mùa, với đủ mọi sắc màu hoa lá, chim muông… Mùa đông áo đỏ, mùa hạ áo xanh , mùa thu áo vàng, sang xuân hoa tím . Bây giờ lá phổi bị ô nhiễm, co hẹp, ṿm trời Hà Nội chỉ nhờ nhờ một màu xám do bụi bẩn và xăng khói hoà lẫn vào nhau. Chẳng ai c̣n nhớ tới sắc hoa gạo nở đỏ trên cành của cây gạo cổ thụ ven đền Ngọc Sơn như bác từng kể lại (Không hiểu v́ uất ức hay già cỗi mà từ đầu thiên niên kỷ thứ ba này , khi Bộ Văn Hoá có công văn đưa chùa Diên Hựu ( tức Chùa Một Cột) vào khuôn viên Hồ Chí Minh – nó không chịu nở hoa nữa) . Nếu biết nói tiếng người chắc nó phải kêu trời: “Một di tích Lịch sử có tuổi thọ gần 1000 năm (1049) do cha ông để lại từ thời Lư , bỗng dưng bị biến thành góc vườn, sân sau của bảo tàng Hồ Chí Minh với tuổi thọ vẻn vẹn 10 năm ( 1992) có ngộ không? V́ thế khi “lửa” của cây gạo tắt lụi th́ “lửa” của cả đám vông bên cạnh cũng lặng lẽ tắt theo. Các cư dân Hà Nội vốn biết rơ tác dụng của lá vông là thứ thuốc dưỡng sinh ru người ta ngủ c̣n mạnh hơn tâm sen, lạc tiên, nên cũng chả dại ǵ mà không bẻ cành, vặt lá đến trơ trụi, chẳng cần chặt, cần đốn cây cũng tự lụi dần mà chết hết bác ạ .
-Ôi, thế mà ngày xưa hoa gạo nở nhắc cho tôi dịp lễ hội đầu năm, c̣n hoa vông đỏ gay gắt suốt tháng tư , tiếp đó là phượng đỏ , không đỏ chói như hoa vông, hoa gạo nhưng gần gũi, thân quen với tuổi học tṛ chị ạ…
- Tiếc rằng người đẻ, mà đất không đẻ, cộng thêm bao nhiêu huyên náo phố phường nên bài hát một thời: Tu hú kêu, tu hú kêu, hoa gạo đỏ, hoa phượng nở, đầy ước mơ, hy vọng. ..Ve ve ve hè về. Vui vui vui, hè về … cây xanh xanh rợp bóng sân trường, hương hoa thơm toả ngát muôn nhà …đă đi vào huyền thoại của người Hà Nội ta như “cá rô đầm sét”, làng quất Quảng An, làng hoa Ngọc Hà , làng đào Nhật Tân . Những ưu thế đặc sắc của Thăng Long ngh́n năm tuổi, được thiên nhiên ban tặng, do thành tựu “hai mươi năm đô thị hoá “của Đảng và chính phủ đă bị xoá sổ, như chưa hề tồn tại …
Lặng lẽ nghe tôi kể, ông buồn hẳn khi biết Hà Nội bây giờ chỉ may mắn c̣n lại vài gốc sấu, xen lẫn với xà cừ ở phố Hoàng Diệu, Điện Biên Phủ nơi các lănh đạo ở.
Nhớ lại kỷ niệm một thời với Hà Nội , ông bảo:
- Hoa sấu vốn khiêm nhừờng, lặng lẽ, không nở bừng sắc vàng , sắc tím như hoa muồng, bằng lăng, chỉ lấm ta lấm tấm như những hạt gạo tấm rơi trên mái đầu người đi, chị ạ. Đôi khi mải nghĩ suy , tôi phóng ào xe qua cả dăy phố mà không hề nhận thấy sự hiện diện của nó , chỉ đến khi về nhà, thấy hoa vương vào đầu tóc áo quần mới biết
Nghe chuyện ông kể, tự nhiên tôi mỉm cười thầm …cám ơn Đảng, ơn chính phủ v́ đă không đưa Sấu vào danh sách “quy hoạch lại” mà đào bới, chặt phá, để Hà Nội c̣n có một góc phố của riêng ḿnh, c̣n lại là của “nhà nát Cộng Ḥa xă hội chủ nghĩa Việt Nam hết, đến nỗi Hà Nội bị gọi chệch thành Hà lội mỗi khi mùa mưa đến và Hà Thành trở thành Hà trụi, Hà trọc khi các cây xanh cứ vắng dần trên mặt đất .
Của đáng tội, trong bộ sưu tầm các cây xanh ít ỏi c̣n lại của Hà Nội, có một loại hoa sữa đă từng đi vào trang sách, câu thơ. Hoa sưă thơm về đêm, mùi hăng hắc như náo nức gọi mời: “Mở cửa đường thơm, hoa sữa gọi. Phải bùng ra phố, phải đi thôi”*.
- A, tôi nhớ ra rồi, bác cắt ngang lời tôi, giọng vui tươi hớn hở, Hoa sữa mọc đầy đường Nguyễn Du, Bà Triệu nên hai con phố ấy c̣n được gọi là đường thơm.
- Tiếc là mở cửa tràn lan, phát triển và xây dựng bất chấp các quy tắc về vệ sinh, an toàn môi trường, các tệ nạn tiêu cực bời bời phát sinh, nên cả ngày cũng như đêm, đường Nguyễn Du, Bà Triệu không ai gọi là đường thơm nữa, bác ạ. Tôi mạnh dạn tiếp lời ông. Ban ngày đường bụi mù mịt, quẩn vào lá phổi của tất cả khách đi đường, ḷng đường chật hẹp, không chứa nổi một lượng lớn các loại phương tiện giao thông vận tải – trong đó cứ 30 phút lại có một “hung thần đường phố” là xe buưt công cộng kềnh càng, dài dặc chiếm mất nửa đường, nên khách bộ hành cứ được thể tràn lên chiếm cứ cả lề đường, hè phố, vẫn không thoát khỏi nạn tắc đường ít nhất 4 lần một ngày vào các giờ cao điểm: Sáng, trưa, chiều, tối. Đêm đến , với tỷ lệ b́nh quân đă được các nhà tâm lư xă hội học thống kê: Mỗi gia đ́nh đóng góp cho xă hội một đứa con… hư hỏng, các cư dân Hà Nội yếu bóng vía cứ được thể “đóng cửa bảo nhau”… xem ti vi, đi ngủ sớm, kẻo nạn trấn lột, xin đểu, hút hít, mại dâm, ăn cướp đua xe, đánh vơng, lạng lách chẳng chừa ai. Không nhè vào đầu cũng nhè vào tai mà rú rít huyên náo, loạn x́ ngầu . Trong khi hoa sữa ngày càng hiếm, có muốn phô ra hết vẻ đẹp của ḿnh như người đẹp ở tuổi xuân th́, cũng đành chịu v́ không át nổi mùi vị ô trọc, nghẹt thở của thời …thả cửa, nổi hứng, bất chấp, làm bừa này của cộng sản.
Ngừng một lát để sắp xếp câu chữ, ngôn từ, tôi kết luận:
- Cái thời thiên nhiên lôi cuốn, mời gọi mọi người lao đi hết phố này qua phố khác, miên man chẳng biết về đâu, đi không biết mệt ,ngắm không biết chán. Hết phố Lư Thường Kiệt -nơi những hàng cây sếu dày đặc lá, in thân cành rậm rạp lên nền trời xám (mà bác vẫn gọi bằng tên “cúng cơm” của nó là cây Cơm nguội ), đến phố Ḷ Đúc – nơi hàng cây Sao đen thẳng tắp với ṿm trời chạy dài hun hút, lại ṿng về Hoè Nhai và Liễu Giai- trồng toàn Hoè và Liễu mà ông cha ta để lại từ ngày xưa… như bác kể, đă qua lâu rồi. Có khao khát thiên nhiên đến cháy cổ, đỏ mắt, muốn ngáo ngơ ngửa cổ ngắm các tầng cây lá cho thoả nỗi khát cũng đành phải “đổi mới tư duy” về nhà, thả dài lưng đo nỗi chán chường hoặc bật quạt, máy lạnh mà… điều cho bớt nỗi buồn đi.
- Thế là nhịp tuần hoàn của trời đất măi c̣n : Xuân, hạ, thu, đông, bốn mùa đều đặn, chỉ nhịp tuần hoàn của cây lá th́ ngừng lại hả chị?
- Vâng , tôi đáp không một chút đắn đo: -Hà Nội bây giờ đúng với câu thơ: Phố không cây mây lẫn khói xăng chiều của nhà thơ Nguyễn Việt Chiến , người từng bị bắt v́ vụ P.Mu 18 ấy bác ạ …
- Chao ôi! Thể nào mà sự trả thù của thiên nhiên dữ dội thế, thật không thể nào kể xiết.
- Vâng, tôi cắt lời ông: -Khí hậu thay đổi, cảnh quan xuống cấp, nét văn hoá cổ làm nên diện mạo riêng biệt của Hà Nội mất dần, các làng nghề truyền thống chuyên trồng hoa, chăm quất, gây đào mỗi độ xuân về lần lượt bị xoá sổ. Không kể diện tích cây xanh, mặt nước thu hẹp đến mức tối thiểu, khiến nhiệt độ không khí luôn cao hơn mức b́nh thường từ 3,3 đến 3,9 độ C. Cường độ bức xạ mặt trời tăng từ 40-50 %, tiêu tốn từ 17- 57 % so với số năng lượng cần thiết. Năng lượng mặt trời không được hấp thụ cứ chiếu thẳng đỉnh đầu mọi người mà trút nắng nóng, khiến ăn kém ngon, ngủ kém say, tim mạch không ổn định, v.v và v.v
- Ôi , nếu đúng như chị nói th́ tiêu chuẩn xanh, sạch, đẹp của Hà Nội mà cộng sản tuyên bố chỉ là chuyện khoa học viễn tưởng của tương lai xa xôi chị nhỉ.
- Dạ, đúng vậy. Tôi ngán ngẩm đáp, và vội vàng đứng lên khi có một vị khách tần ngần bước vào
Sacramento 5 tháng 7 -2012
http://www.danchimviet.info/archives/61166
Reply With Quote
Originally Posted by Hoa Biển
Bookmarks