Nghe Chuyện Hà Nội

[CảThộn]

Tiểu Gia Đình

Một năm sau.
Trong một căn nhà ở phố Yên Phụ, bên hồ Trúc Bạch, một gia đình sống trong cảnh sung sướng êm đềm.
Một người chồng làm tham tá ở công sở, một người vợ,và một cậu học trò năm thứ tư trường Bưởi.
Đó là gia đình Lộc và Mai.

Từ khi Lộc đưa Mai về Hà Nội, thuê nhà ở cho chị em Mai ở trọ trong làng Bưởi nay đã gần mười hai tháng. Trong mười hai tháng đã xảy ra bao nhiêu chuyện mừng vui buồn khổ!

Trong thời kỳ ba tháng đầu. Mai ở chung với em, không ngày nào Lộc không đến chăm nom săn sóc. Mà tình cảm một ngày một nặng, chẳng bao lâu đã đổi sang tình yêu.

Rồi một buổi chiều, buổi chiều ấy Mai còn bao giờ quên được? Đứng bên làn nước biếc in trời, Lộc ngỏ lời xin lấy Mai làm vợ. Biết bao âu yêm trong đôi mắt nhìn nhau.. Mai nhỏ lệ rồi quay mặt đi... Mai sung sướng quá... Mai không ngờ đâu lại có ngày hôm ấy trong đời Mai.

Nhưng giá ngay buổi tối, Mai được mục kích một tấn kịch diễn trong một căn nhà ở phố H, thì chắc sự sung sướng của nàng cũng chỉ đến đó thì kết liễu. Lộc về đến nhà đem đầu đuôi câu chuyện kể cho mẹ nghe, người mẹ mà Lộc kính mến, mà Lộc chưa từng trái lệnh một lần. Nào những Mai là con nhà nho giáo, Mai tốt với em, Mai bị quẫn bách, Mai bị hà hiếp. Mai là một cô gái hoàn toàn, về dung nhan và đức hạnh, và Lộc xin phép mẹ cưới Mai làm vợ.

Khốn thay Mai chỉ hoàn toàn đối với Lộc mà thôi, chứ đối với bà án thì Mai chỉ là một con bé khốn nạn, vô giáo dục, một con bé trong đám hạ lưu không đáng làm vợ một quan tham tá. Những lời tấn tụng của con, bà An để ngoài tai hết. Bà cho con bà dại dột bị lời ngon ngọt của một cô gái giang hồ cám dỗ. Bà nói:

- Nêu nó bằng lòng mày thì biết đâu nó lại không bằng lòng người khác. Mày phải biết chỉ có vợ cha mẹ hỏi cho, có cheo có cưới mới quy, chớ đồ liễu ngõ hoa tường, thì mầy định đưa nó về để bẩn nhà tao hay sao?

Lộc sợ hãi kiếm lời chống chế:

- Bẩm mẹ, nhưng người ta có phải là phường liễu ngõ hoa tường đâu, người ta là con một ông Tú kia mà.
Bà mẹ càng nổi cơn thịnh nộ:
- Nhưng mầy phải biết, nó đã bỏ nhà bỏ cửa trốn lên Hà Nội, thì còn là người tử tế sao được?
Lộc càng tức giận:
- Bẩm, con đã bẩm mẹ rằng người ta mồ côi cha mẹ bị bọn cường hào ức hiếp mới phải trốn tránh.
- Mày tin gì được lời nó nói. Vả lại tao đã hỏi con quan Tuần cho mày, người ta đã thuận gả. Mày tưởng chỗ người lớn với nhau, nói trẻ con được đấy hẳn.

Nghe mẹ nhắc tới con quan Tuần, Lộc hơi chau mày, thưa lại:
- Bẩm mẹ, con đã xin mẹ đừng hỏi đám ấy cho con, con không bằng lòng.
Bà An xỉa xói vào mặt con:
- À, mày giở văn minh ra với tao à? Tự do kết hôn à? Mày không bằng lòng nhưng tao bằng lòng. Mày phải biết lấy vợ gả chồng phải tìm chỗ môn đăng hộ đối, chớ mày định bắt tao thông gia với bọn nhà quê à? Với bọn cùng đinh à! Mày làm mất thể diện tao, mất danh giá tổ tiên, mày là một thằng con bất hiếu. Nghe chưa?

Lộc thấy mẹ giận dữ, quát tháo, liền cúi đầu tạ lỗi và xin cam đoan vâng lời mẹ dạy. Xưa nay Lộc vận là người con có hiếu.

Sáng sớm hôm sau, Lộc đến thăm Mai và Huy, nói dối người yêu rằng đã xin phép lấy Mai khiến Mai sung sướng suýt ngất người, và Huy cảm động quá, lại bắt tay Lộc một cách thân mật để tỏ lòng tạ ơn.

Suốt một tháng trời, Lộc bày mưu lập kế để lấy cho được Mai mới nghe, vì chàng yêu Mai đã đến cực điểm.

Kể ra giá chàng cứ thú thực với Mai rằng mẹ chàng không bằng lòng cho chàng kết hôn cùng Mai, nhưng ngoài Mai ra chàng không thể yêu được một người nào khác, thì có lẽ Mai cũng vì chàng mà hy sinh hết trinh tiết cùng danh dự, hy sinh cả cái đời thanh niên.

Thực vậy, từ ngày nàng gặp Lộc đến nay, trái tim nàng đã nhiều lần hồi hộp vì những tính tình cao thượng, những tư cách hành vi quân tử của chàng. Nàng chỉ mong có dịp báo đáp ơn sâu.

Những khi nàng tưởng tới cha thì nàng nhớ đến lời phụ huấn: "Ở đời không có gì xấu hơn sự quên ơn. Cừu nhân, ta không sợ bằng ân nhân. Ta chỉ lo sẽ xảy ra sự gì khiến ta không thể trả được ơn, chứ đối với kẻ thù thì không có khí giới nào mạnh bằng lòng hữu ái. Lòng hữu ái ấy, nếu ta đem ra đối đãi với ân nhân thì chẳng hóa ra ta đặt ân nhân ta ngang hàng với kẻ địch của ta ư?"

Lời dạy Của cụ Tú Lâm đủ tỏ rằng tuy Cụ là môn đồ Khổng học mà trí thức, tư tưởng cụ, cụ đặt hẳn ra ngoài vòng kiềm tỏa của nho giáo. Vì cứ theo lời đức Khổng thì phải đem điều đức báo điều đức, đem điều trực báo điều ác. Có lẽ cụ Tú cho như thế còn tầm thường lắm; tuy vẫn là một tư tưởng thiết thực của đạo làm người nhưng có chí cao thượng!

Dịp ấy chính là buổi chiều hôm Mai được nghe lời trần tình thành thực của Lộc, Mai mỉm cười. Người thế tục chắc cho cái nụ cười ấy là nụ cười sung sướng. Không phải, sự sung sướng đến cực điểm ngay từ ngày Mai được quen biết Lộc. Cái nụ cười của Mai ở đây có y nghĩa khác: Mai nghe như lương tâm Mai thì thầm: "Thì ông không biết cái thân này, Cái linh hôn này đã là của ông rồi hay sao? Hà tất ông còn phải xin, phải vang!" Ý tưởng ấy ở trong trí não chạy qua xuống trái tim, khi ra đến cặp môi thì nở thành nụ cười. Vậy thì nụ cười ấy chỉ có nghĩa chất phác, chân thật, chứ không hề ngụ một tư tưởng dục tình.
Vả lại, Mai cũng không hề ngờ rằng, không từng hy vọng rằng đối với mình, một người trong hàng quý phái ngỏ lời xin lấy làm vợ như thế. Giá người ấy không phải là Lộc thì Mai cho ngay là anh chàng tán tỉnh để được hưởng chút đặc quyền trong giây lát. Nhưng người ấy là Lộc mà Mai kính yêu, thì dẫu nàng xin hết thay các đặc quyền, những đặc ân, nàng cũng chẳng từ chối.

Ý tưởng ngộ nghĩnh ấy. Ta cho là ngộ nghĩnh, chỉ là kết quả một nền giáo dục có thể gọi là lãng mạn. Bàn về cái hay, cái dở của nền giáo dục ấy là công việc của các nhà xã hội học, một nhà soạn tiểu luân lý học. Tác giả chỉ là thuyêt nghĩa, là chỉ tả ra những canh ngộ, những tình trạng, những tính tình của một xã hội, của một thời đại mà thôi.

Ba ngày sau hôm trần tình của hai người, Lộc đưa tới nhà Mai một bà cụ mà chàng nhận là mẹ. Bà cụ xem ra bằng lòng Mai lắm, khiến Mai sung sướng quá, nhan sắc tăng lên bội phần. Còn Huy thấy chị sung sướng thì cảm động chảy nước mắt.

Bà cụ nói đáng lẽ về tận làng Ninh Bắc đề thưa chuyện với ông chú, bà bác bên nhà Mai. Nhưng chắc Mai sợ bên ông Chánh Thanh thù hằn thì cũng chẳng dám về. Mai đứng hầu chuyện, e lệ cúi đầu. Nàng nghĩ tới họ hàng mà chán ngán.

Vì thế, tuy ở Hà Nội nàng có một người bác làm Thông Phán, mà nàng cũng giấu, không nói cho bà cụ biết, nàng trả lời vắn tắt:

- Bẩm cụ, cụ không hề nghĩ tới nhà con nghèo khó mà thương tới con.

Mai nói được có thế.

Qua một tuần lễ. Ngày nào cũng vậy, Mai chẳng làm gì hết, chỉ ngồi nghĩ vơ nghĩ vẫn nhìn vơ nhìn vẫn, chờ Lộc tới đề bàn về việc cưới.

Mai lấy cớ rằng chưa hết trở nên cũng không bày vẽ ra sắm sửa nhiều thứ, nói chỉ nên dùng cái lễ nghi bắt buộc phải có để thành vợ, thành chồng mà thôi.

Nghe Mai nhắc tới tang cụ Tú, Lộc hơi ngượng hỏi:

- Không biết có trở lấy nhau, họ dị nghị không nhỉ?

Mai trước khi đáp lại, đưa mắt nhìn Lộc, thấy chàng buồn rầu, có ý mong đợi câu trả lời của mình, Mai lấy làm thương hại. Ở đời, Mai chỉ tưởng đến hạnh phúc của hai người: Huy Và Lộc. Ngoài ra nàng không cần một sự gì hết. Lễ nghi? Lễ nghi? Thì người đặt ra lễ nghi đã biết đâu là hoàn toàn có lý. Và lễ nghi ấy đem so sánh với tính tình cao thượng của nàng đã dễ sánh kịp chưa?

Bởi vậy, Mai mạnh bạo trà lời:

- Nếu cho là bất hiếu, cho là làm trái lễ nghi thì chúng ta yêu nhau thế này cũng bất hiệu, cũng trái với lễ nghi.
Lộc nghe Mai nói xong, sung sướng đăm đăm nhìn nàng, mỉm cười...
Chiều hôm ấy, Huy ở trường về hơi muộn, nét mặt rầu rầu. Chị hỏi chuyện, Huy chỉ ứa nước mắt mà không nói. Mai đoán chắc đã xay ra sự gì chẳng lành.

Hỏi gạn, thì Huy do dự một lúc rồi thì thầm:
- Chị em ta khổ lắm chị ạ.
Mai gượng cười:
- Chuyện gì mà bí mật thế em.
- Thôi, thà chị không biết còn hơn.
- Không, cứ nói, dẫu sao chị cũng không sợ mà.
- Chị ạ, ai ngờ người thế....
Mai vội vàng hỏi:
- Người nào? Người nào thế em?
- Người ấy.... Anh Lộc ấy?
- Em im ngay. Anh Lộc là người em không thể bình phẩm bậy bạ được.
Huy tức quá, cười gằn... Nhưng hối hận xin lỗi chị ngay:
- Chị tha lỗi cho em. Nhưng chắc sắp xảy ra sự gì đây... Cái bà cụ đến đây tuần lễ trước không phải là thân mẫu của anh Lộc đâu.
Mai đứng thừ người ra nghẫm nghĩ, không trả lời. Huy tưởng chị ngờ mình bịa đặt hay là đoán phỏng, liền lại nói tiếp:
- Ban nãy, em đi qua phố H, thấy anh Lộc ngồi nói chuyện với một bà ở trong nhà số 224, bà ta còn khỏe và khuôn mặt trông giống khuôn mặt anh Lộc lắm. Em đứng lại nghe, thấy anh Lộc kêu bà kia là mẹ.Em hỏi người anh em bạn thì biết đích rằng bà ấy là bà Án...
Mai cười, ngắt lời em:
- Sao em lại nghe trộm thế? Xấu lắm am ạ. Nhất là em lại tò mò đi hỏi chuyện người ta.
Huy nghe chị cự lấy làm tức tối quay đi. Mai chạy theo gọi lại buồn rầu bảo:

- Chị xin em làm ơn cho chị một việc này nhé: Em đừng đá động gì đến chuyện ấy với anh Lộc.

Thế rồi Mai Lộc, hai người lấy nhau.
Rồi Lộc thuê nhà bên hồ Trúc Bạch ở với Mai và Huy.
Xưa nay Lộc vẫn ở với mẹ. Lần này Lộc phải nói dối mẹ xin phép đi thuê một gian phòng ở biệt hẳn một nơi cho được tĩnh mà học thêm để cuối năm thi tham tá ngạch tây.
Bà Án tuy cũng bằng lòng, nhưng vẫn ngờ vục con có tình nhân. Bà chưa quên câu chuyện Lộc xin lấy con Tú Lâm. Vì thế, bà nhắc cho Lộc biết rằng bà đã ngỏ lời với bà Tuần đến tháng tám xin làm lễ nghênh hôn. Lộc làm ra bộ tươi cười xin mẹ hãy cho thi đậu vào ngạch đã rồi hãy cưới vợ cũng không muộn, chỉ đến sang năm là cùng.
Từ đó Lộc sợ mẹ đến nhà riêng thăm mình nên ngày nào cũng ít ra một lần thân lại nhà mẹ vấn an ân cần lắm.
Nhưng ngày xưa nay bọn đàn ông ta khó lòng giấu nổi, khó lòng lừa dối nổi phái phụ nữ, nhất là người ta định lừa dối lại là mẹ ta. Mắt người mẹ đoán thấu ý nghĩ của con còn tinh gấp mấy mắt người vợ, mắt người tình đoán được tư tưởng của chồng, hay của người yêu. Bà Án xét từ ngôn ngữ, cử chỉ cho chí tính nết vui cười cặp mắt nghĩ ngợi viển vông của con thì bà biết ngay rằng con đương đắm đuối trong bể ái. Bà liền cho người rình mò để biết chỗ ở của Lộc.

Nhưng, nếu bà khôn thì Lộc cũng ngoan. Những người nhà à phần nhiều là tay trong của Lộc. Lộc cho chúng tiền luôn luôn nên dầu có tìm được nhà chàng, chúng cũng về nói là không thấy, Hoặc nói dối là chỉ thấy chàng ở một mình.

Về phần Mai, thì tuy được hưởng hạnh phúc êm đềm của ái tín đằm thắm, song vẫn thấp thỏm hình như tâm linh báo trước cho biết rằng không khỏi xảy ra sự trắc trở sau này.

Nhiều lần nàng toan ngỏ lời với Lộc rằng nàng biết hết những sự bí mật của Lộc, và xin phép Lộc về lạy mẹ để tạ tội. Nhưng Mai lại sợ làm phật lòng người yêu, Hoặc làm cho người yêu phải buồn rầu: Lộc đương sung sướng mê man trong giấc mộng êm đềm, nàng không nỡ đánh thức vội.

Trong nhân loại có một hạng người đa cảm đến nỗi thà chịu khổ còn hơn là đứng ngắm cái khổ của người khác. Vì thế, họ hay nghĩ đến hy sinh sự nọ, hy sinh sự kia.

Mai cũng đáng liệt vào hạng ấy. Huống những người mà nàng muốn vì họ hy sinh lại là hai người thân nhất trên đời. Bởi vậy, dẫu biết mình đương ở trong hoàn cảnh khó khăn, nàng vẫn tươi tắn vui cười như thường. Em có nhắc tới câu chuyện ám muội của Lộc thì nàng cũng chỉ van xin.

- Chị lạy em, em để cho chị được sung sướng ngày nào hay ngày ấy. Em nhắc tới những chuyện xa xôi cũng vô ích. Anh Lộc yêu quý chị em mình thế, em chưa cho là đủ hay sao?
Hết Chương V
---

[Tiếng Xưa]

Thật là một sự tình cờ khi vài tuần trươc TX có đọc...sơ qua tác phẩm "Tại tôi" cuả Hồ Biểu Chánh.

Nhân vật Thạch trong truyện - Nam cờ chính hiệu, đi học và làm đốc học ngoài Hà Nội - cũng "vượt quyền" cha mẹ mà tự ý lấy một cô vợ "bắc kỳ".
Sau đó hai người về quê thưa thật với mẹ và bị từ chối, đuổi đi không chấp nhận con dâu...lạ!
Hai người trẻ học thức cũng đàng hoàng thương yêu nhau, nhưng vì ...lỡ "ăn cơm trươc kẻng" - đói quá thì ăn chứ, chờ nghe "kẻng" từ trong Nam đánh ra thì ...đói chịu gì nổi? - nên phải cưới - có sự đồng ý cuả bố cô dâu -.
Anh Nam cờ naỳ đã đươc bạn bè mách nước để đối phó với sự phản đối cuả mẹ, nhưng lại cứ thẳng ruột ngựa ....đưa nàng dzề dzinh, để rồi cả hai bị xua đuổi tàn tệ và từ bỏ.

Anh chàng Bắc kỳ thì khôn ngoan và ma mãnh hơn một bực. Nhất định dàn xếp đưa cho đựơc nàng dzề dzinh ...riêng, cóc cần dzinh cuả má!

Vẫn bảo bắc kỳ có máu ma le mà lị!

Kể cũng lạ! tuổi trẻ nghe đến "mãnh lực tình yêu" thì xem nó như một thứ "thuốc tiên" có thật và trị bá bịnh - bịnh gì ngoài cái "đói...tình yêu" ở tuổi mới lớn hở hai quan bác? -
Nhưng khi ta ...luống tuổi, nhìn lại thấy những chữ ấy nó hơi có vẻ khôi hài, tuy rằng không dám phủ nhận giá trị cuả nó.
Có thực hay không? Câu trả lời đúng hay sai tùy vào sự từng trải của mỗi người!

[CảThộn]

Thật là một sự tình cờ khi vài tuần trươc TX có đọc...sơ qua tác phẩm "Tại tôi" cuả Hồ Biểu Chánh.

Nhân vật Thạch trong truyện - Nam cờ chính hiệu, đi học và làm đốc học ngoài Hà Nội - cũng "vượt quyền" cha mẹ mà tự ý lấy một cô vợ "bắc kỳ".
Sau đó hai người về quê thưa thật với mẹ và bị từ chối, đuổi đi không chấp nhận con dâu...lạ!
Hai người trẻ học thức cũng đàng hoàng thương yêu nhau, nhưng vì ...lỡ "ăn cơm trươc kẻng" - đói quá thì ăn chứ, chờ nghe "kẻng" từ trong Nam đánh ra thì ...đói chịu gì nổi? - nên phải cưới - có sự đồng ý cuả bố cô dâu -.
Anh Nam cờ naỳ đã đươc bạn bè mách nước để đối phó với sự phản đối cuả mẹ, nhưng lại cứ thẳng ruột ngựa ....đưa nàng dzề dzinh, để rồi cả hai bị xua đuổi tàn tệ và từ bỏ.

Anh chàng Bắc kỳ thì khôn ngoan và ma mãnh hơn một bực. Nhất định dàn xếp đưa cho đựơc nàng dzề dzinh ...riêng, cóc cần dzinh cuả má!

Vẫn bảo bắc kỳ có máu ma le mà lị!

Kể cũng lạ! tuổi trẻ nghe đến "mãnh lực tình yêu" thì xem nó như một thứ "thuốc tiên" có thật và trị bá bịnh - bịnh gì ngoài cái "đói...tình yêu" ở tuổi mới lớn hở hai quan bác? -
Nhưng khi ta ...luống tuổi, nhìn lại thấy những chữ ấy nó hơi có vẻ khôi hài, tuy rằng không dám phủ nhận giá trị cuả nó.
Có thực hay không? Câu trả lời đúng hay sai tùy vào sự từng trải của mỗi người!

Nhị vị tỉ muội nhã giám,
Đọc chuyện ngày xưa thấy các bà mẹ chồng ăn hiếp con dâu cứ tức anh ách như bò đá. Chẳng thế mà ông Khái Hưng cùng các nhà văn khác viết truyện khác cứ phịa ra để có "cuộc cánh mạng".
Bây giờ đây cảnh cũ đã không còn. Các "đấng mẹ chồng" bên Mỹ này "sức mấy" mà dám ho hoe. Mời quí vị xem bức thư sau đây vưà phổ biến trên internet :

Thư con dâu gửi mẹ chồng.

Con cứ nghĩ mãi, rốt cuộc mẹ có ý nghĩa gì với con?
Mẹ chẳng qua là mẹ của chồng con.
Trước khi lấy anh ấy, mẹ chẳng có chút ý nghĩa nào đối với cuộc sống của con.
Cuộc sống của con là do bố mẹ đẻ của con cho con.
Kiến thức, năng lực, sự giáo dục, cách đối nhân xử thế, ... của con ngày hôm nay đều là do con thừa hưởng từ bố mẹ con, chẳng có tí tẹo tèo teo nào cống hiến của mẹ.
Thế nên con mới không tài nào hiểu nổi, rằng vì sao ngay sau khi kết hôn, bao nhiêu ngày tháng của suốt hai mươi năm con sống trong cuộc đời này tất tần tật lại phải trở về số không, rồi phải trở thành người của nhà mẹ, mà đúng hơn là người nhỏ nhất trong nhà mẹ.
Nói nhỏ nhất là vì địa vị của con trong nhà còn bé nhỏ hơn cả đứa con trai hai tuổi của con. - vì nó là cháu nội của mẹ. Nói thật là con cảm thấy rất bất công. Mẹ có cảm thấy bất công cho con không?.
Bố mẹ con nuôi dạy con hơn hai mươi năm ròng rã, còn mẹ thì nhặt nhạnh lấy thành quả kết tinh của 20 năm ấy, nói trắng ra là mẹ không làm mà hưởng, ngồi mát ăn bát vàng.
Thế nên những việc con làm cho mẹ, mẹ nên cảm ơn bố mẹ con và công sức con bỏ ra.

Nếu mẹ không thấy cảm kích thì cũng đành vậy nhưng mẹ cũng đừng nên cố ý tạo ra ý nghĩa này nọ đối với con, đừng nên lấy kính hiển vi ra mà xăm xoi những việc con làm, khác nào bới lông tìm vết,nhặt xương trong trứng gà, rõ ràng là vừa được ăn vừa được nói.

Ban ngày con có công việc của riêng con, kinh tế trước nay vẫn độc lập, nên con chẳng hề phải dựa dẫm vào con trai mẹ, và cũng chưa một ngày nào phải sống nhờ vào đồng lương của con trai mẹ.
Khả năng kiếm tiền của con ngày hôm nay là nhờ công giáo dục của bố mẹ con và công sức con không ngày nào ngừng nỗ lực học tập mà thành. Cho nên con không thể chịu đựng nổi cái ý nghĩ là đồng tiền con kiếm ra nghiễm nhiên phải cống hiến cho nhà mẹ và sau đó tiêu đồng tiền của chính mình lại cứ phải nhìn xem sắc mặt của mẹ thế nào, làm gì có chuyện đấy?
Con không hề nợ nần gì mẹ, cũng chẳng cần mẹ phải nuôi, càng chưa xin mẹ một xu một chinh nào. Con có thể tôn trọng ý kiến của mẹ nhưng không thể để mẹ quyết định được.

Cho nên bây giờ con phải chính thức nói trắng ra để mẹ hay: tiền điện là con trả, nên trong những ngày hè nóng bức ngột ngạt con bật điều hoà đi ngủ, mẹ không được có ý kiến. Hôm sau con còn phải đi làm nữa mẹ ạ, phẩm chất trong giấc ngủ rất quan trọng đối với con. Còn nữa, "Phật có thiếp vàng, người có quần áo", con cần mua mấy bộ quần áo hay mấy đôi giầy thì đấy là việc của con, xin mẹ nhớ cho, tiền đó là do con kiếm được, con tiêu thế nào thì con cũng tự có chuẩn mực của con, nếu mẹ muốn quản lý thì xin đi mà quản lý tiền nong của con trai mẹ.

Con kiếm tiền bằng công sức và khả năng của mình, nên quả thực không hề muốn phải đi thăm dò sắc mặt của mẹ thế nào. Lại nữa, mẹ đừng nên một mực cho rằng con trai mẹ giỏi giang ghê gớm lắm, nếu mà con không đi làm thì thử hỏi chuyến đi Trung Quốc du lịch hai tuần năm ngoái của mẹ là tiền ở đâu ra. Con càng nghĩ càng thấy thực ra mẹ chả có bất kỳ ý nghĩa nào đối với con cả, nếu mà có một ý nghĩa nào đó về hình thức thì mẹ chẳng qua chỉ là mẹ của chồng con thôi. Tất cả công sức tình cảm của mẹ đều dồn cho anh ấy, người báo đáp công lao mẹ là anh ấy. Tương tự như vậy, người mà con cần báo đáp cũng chỉ có bố mẹ con thôi. Nếu hôm nay bố mẹ con cũng soi mói con trai mẹ như vậy thì mẹ có cảm thấy dễ chịu không? Và con trai mẹ sẽ đáp ứng được mấy phần yêu cầu của bố mẹ con đây? Cho nên về sau này, nếu mẹ muốn ăn hoa quả thì sai con trai mẹ đi gọt cho mẹ ăn, vì đây là việc anh ấy đáng phải làm, quần áo thì cũng sai anh ấy giặt, đằng nào thì mẹ cũng đã giặt quần áo cho anh ấy hơn hai mươi năm kia mà (còn con thì đến một đôi tất cũng chưa bao giờ phải phiền mẹ cả). Nếu mẹ muốn đi khám bệnh thì bảo con trai mẹ xin nghỉ mà đưa đi, con không muốn năm nào cũng bị cơ quan cắt tiền thưởng không nghỉ phép năm. Trong khi hễ con bị cảm cúm thì mẹ bóng gió mát mẻ rằng con sức khoẻ kém. Bởi vậy, khi mẹ bị ốm, con chẳng có cách nào để động lòng trắc ẩn. Nói tóm lại, anh ấy hiếu thảo với mẹ là đúng, còn con, con phải đem cái hiếu thảo của con báo đáp cho người đã sinh thành ra con. Nếu mẹ muốn con làm việc gì thì mẹ làm ơn bớt bới móc đi một tí và thầm cảm ơn con, vì rằng con đâu có thiếu nợ mẹ, làm giúp mẹ là làm giúp một người trên danh nghĩa là mẹ đẻ của chồng con, tất cả chỉ có vậy thôi. Nếu anh ấy không phải là chồng con, mẹ tưởng mẹ sẽ có vinh hạnh ấy sao? Hơn nữa mẹ cũng nên chịu khó xem thời sự vào, bây giờ là thời đại trả tiền thuê người làm việc nhà rồi, mẹ đã không trả lương cho con thì mỗi lúc con làm giúp mẹ, mẹ nên mỉm cười mới đúng chứ! Cuối cùng, con viết thư này chắc chắn mẹ sẽ cho con là phường nghịch tử vô luân, nhưng giữa người với người là phải tôn trọng nhau, và con đối xử với mẹ cũng trên nguyên tắc cơ bản như vậy. Nếu mẹ không thể tôn trọng những cảm nhận của con thì coi như con cũng xin nhường mẹ một chút vì mẹ dù sao cũng là người đi trước, nhưng con vẫn cứ phải nói cho hết nhẽ. Chắc mẹ sẽ bảo "Làm dâu nhà người phải hiểu đạo lý", nhưng về phía con cũng vẫn phản đối , con không phải do mẹ nuôi dạy, càng không nợ nần gì mẹ, và con cũng đã phát huy tối đa khả năng nhẫn nhục và tôn trọng của mình. Còn những điều cần học hỏi thêm là ở phía mẹ. Tôn trọng người khác là tôn trọng chính mình, mẹ ạ! "Hiểu đạo lý cũng phải có hai chiều"

to all daughter in-law

[CảThộn]

Chương VI - Thú Thực

Vào dịp nghỉ lễ Phục sinh, Lộc muốn rủ Mai và Huy đi chơi xa vài hôm. Mỗi người bàn một ý, về sau cả ba đều bằng lòng đi chơi vãn cảnh chùa Bách Môn một hôm thôi, nghĩa là sáng đi chiều về.

Sáng chủ nhật, ba người vui vẻ ra ga thực sớm, mang theo đủ lương thực bữa sáng, bữa trưa nào bánh, nào gà, nào vịt quay, lại đem thêm một chai rượu nho và ba cái cốc sắt nhẹ.

Ngồi trên xe hỏa, Mai nghĩ tới lần gặp gỡ buổi đầu, đưa mắt nhìn Lộc mỉm cười, Lộc không hiểu, nhưng thấy người yêu cười cũng cười. Mai vừa đoạn tang, hôm ấy trang sức quần áo màu trông có vẻ đẹp lộng lẫy. Mai hết sức chiều Lộc: Lộc hơi ngỏ ý thích lối y phục nào là nàng vận theo lôi ấy ngay đến nỗi ở quê ra tỉnh mới hơn một năm, nàng đã phục sức được hệt một thiêu nữ tân thời.

Tới ga Lim, ba người xuống xe hỏa. Mai hỏi Lộc:

- Đường tới chùa... chùa gì nhỉ?
- Chùa Bách Môn.
- Đường gần hay xa, thế mình?
- Độ hơn bôn cây số.
- Thế thì đi bộ thôi. Đã lâu lăm em chưa đi bộ, nhớ quá.
Huy mang gói gà, vịt quay, Còn Lộc một tay xách hai chai rượu, một tay cặp một gói vừa cốc vừa bánh.
Mai cười bảo Lộc:
- Không cho em mang một cái thức gì ư?
- Thôi em là đàn bà được miễn dịch.
Câu nói đùa khiến ba người cùng cười.

Trời một không khí trong trẻo, cây mới nẩy chồi lá xanh non, lúa con gái giải hai phía bên đường xa tắp tới tận chân đồi và những lũy tre. Cảnh điền dã bỗng gợi trong trí, mỉm cười vì nàng nhớ tới những khi cùng em thung thăng chạy nghịch ở ngoài đồng.

Nhưng Huy không cười, nét mặt buồn rầu. Mai đoán chừng Huy lại tưởng tới câu chuyện mọi ngày, câu chuyện man trá của Lộc, liền đi lại gần bên em, ghé vào tai nói nhỏ:

- Chị lạy em, em tha cho chị, em đừng làm cho mọi người mất vui vì em.
- Chuyện chi mà bí mật vậy?
Mai cũng cười chống chế:
- Em bảo Huy nhìn những hoa vàng trong ruộng cải đằng xa như đàn bướm bay lượn lướt theo chiều gió.
- Trời ơi, em tôi vừa là một thi sĩ lại vừa là một họa sĩ.
- Hẳn chứ lại! Nhưng khi tới huyện Tiên Du thì sắc mặt Mai trông có vẻ mệt nhọc lắm, không tươi cười hớn hở nữa. Nàng nói hãy dừng lại nghỉ chân, rồi ngồi xuống ghế hàng nước thở hồng hộc. Huy thấy vậy bảo Chị:
- Mọi lần chị đi khỏe lắm kia mà! Mai cười khanh khách trà lời:
- Phái đấy, nhưng nay vì...
Nàng ngừng bặt, bẽn lẽn, cúi đầu, hai má đỏ hây. Lộc vội hỏi:
- Vì sao thế em?
Mai nũng nịu ghé vào tai Lộc thì thầm mấy Câu, khiến chàng nhớn nhác sợ hãi.

Thấy Lộc Có dáng kinh hoảng, buồn rầu Mai ngẫm nghĩ một phút rồi bỗng cất tiếng cười vang mà nói rằng:
- Em đùa đấy?
LộCc vội hỏi:
- Em nói đùa à?
- Vâng, em nói đùa.... Nhưng mình sợ đó là một tin đích xác hay sao?
Thấy hai người nói chuyện một cách quá bí mật, Huy tò mò hỏi chị:
- Cái gì thế chị?
- Không em ạ!

Huy tức tối, sa sầm mặt lại, vì cho là chị giấu giếm mình điều gì. Lộc sợ Huy giận, lại gần khẽ nói:
- Có gì đâu, chị nói dối anh rằng chị có thai.
Huy nghiêm sắc mặt nhìn thẳng vào mặt Lộc hỏi:
- Sao anh biết rằng chị nói dối?
Lộc hơi luống cuống:
- Chị bảo thế thì anh biết thế.
Thấy em có ý sừng sộ với Lộc, Mai liền lại gần tươi cười ghé vào tai nói thầm mấy câu. Huy khẽ gật, nhưng vẫn có dáng không bằng lòng, Mai bảo hai người:
- Thôi, ta đi!

Ai nấy đứng dậy. Mai đưa cô hàng mấy xu, nói trả tiền ghế, rồi vui vẻ vác chai rượu lên rảo bước. Mặt trời mọc đã cao, Lộc và Huy đã thấy nóng. Thế mà Mai vẫn thoăn thoắt đi thực mau, không biết nhọc là gì nữa. Huy như theo đuổi một định kiến gì, mắt đăm đăm nhìn chị thở dài nói:
- Sao ban nãy Chị đi uể oải thế, mà bây giờ lại bước khỏe thế?
Mai vờ không nghe rõ câu nói kháy của Huy, trỏ về phía đường, bảo em:
- Kìa em coi, những cây đào vườn nhà ai mà sai thế?
Rồi nàng quay lại bảo Lộc:
- Em chỉ muốn ở trong cái nhà tre kia thôi. Phong cảnh ở đây đẹp quá.

Mà phong cảnh đẹp. Bấy giờ ba người đi vào một con đường hẻm. Về phía hữu, sườn đồi thoai thoải xuống một cái thung lũng đẹp. Một cái lạch nhỏ chia đôi thửa ruộng chạy dài. Vê phía tả đi ngược lên ngọn đồi, những vườn giải thành bậc rộng, đất vàng. Trong vườn mọc um tùm và không thành luống, thành hàng, biết bao thứ cây: nào mít, nào đào, nào bưởi, nào cam. Thỉnh thoang trong đám lá xanh lại nhô ra vài cái nhà lợp bằng lá gồi màu nâu thẳm. Bức tường đất ngăn những nương vườn cao ấy với đường đi hình như chỉ để làm vì, hoặc để trang hoàng cái cảnh thôn dã ấy cho tôn thêm vẻ đẹp mà thôi. Vì không những tường thấp, mà nhiều chỗ lại bỏ hổng như để mời khách qua đường bước lên chơi.

Tới một chỗ hổng, Lộc đưa gói thức ăn cho Huy giữ hộ rồi nhảy ngoắt lên vườn. Mấy thăng bé trông thấy, trỏ tay vào bảo nhau:
- Tây kìa, chúng mày ơi?
Lộc cười đáp:
- Việt Nam đấy, các em ạ! Em cho xin vài quả đào nhé?
- Được, ông cứ lấy!

Lộc vừa vịn một cành xuống bẻ một nhánh có ba quả rồi nhảy xuống đường đưa tặng Mai. Mai cười khanh khách, vui sướng như trẻ con được ai cho cái tổ chim, rồi gọi đùa Lộc:
- Đông Phương Sóc.
Lộc ngơ ngác không hiểu. Mai sợ chàng ngượng với Huy, nói tiệp luôn:
- Đông Phương Sóc ăn trộm đào tiên.
Lộc cười:
- Trời ơi1 Em tôi giỏi quá! Thông thạo cả điển tích kia đấy. Nhưng đào ấy thì quyết rằng không phải đào tiên, vì vừa xanh vừa chát.

Mai cầm cành đào đùa vào mái tóc, quả nhỏ và lá dài rủ xuống trán, xuống tai, khiến Lộc đứng ngẩn người ra ngắm nghía, tấm tắc khen:
- Trông em như tiên nga.
Huy nói đùa:
- Chị ở cung giăng xuống đấy!

Ba người cùng cười, Huy lại hỏi:
- Chị có gặp chú cuội không?
Mai quắc mắt rối vờ cười ầm lên. Song từ đó một làn không khí lãnh đạm bao bọc lấy ba người, cho mãi khi tới chùa Bách Môn, không ai buồn nói một câu.

Tới cổng chùa, một con chó trắng nhỏ sổ ra cắn, làm Huy sợ hãi lùi lại đằng sau, Mai mỉm cười bảo em.
- Em nhát quá! Chó ở nhà chùa có cắn khách thập phương bao giờ đâu.
Huy cười. Lộc cũng cười. Lòng nghi kỵ đã biến mất, anh em cùng dắt tay nhau vào chùa. Một vị sư nữ ở nhà trai chạy ra đón tiếp ân cần, mời khách lên trên chùa trên. Chùa Bách Môn là danh lam cố tích vẫn thường có nhiều người đến văn cảnh nhất là những người ưa mỹ thuật. Y chừng nhà sư đã tiệp nhiều khách sang, nên thấy bọn Lộc có dáng chững chạc, thì vồn vã, mời nước mời trầu tươm tất lắm.

Ba người xin phép nhà sư đi xem chùa. Chùa làm nhiều kiểu chữ khẩu, bốn mặt như nhau, bốc góc có bốn gác chuông, cách kiên trúc rất gian dị và rất kiên cố. Nhà sư dẫn đường, kể cho ba người nghe lịch sử ngôi chùa dựng từ đời chúa Trịnh. Nhà sư cũng chẳng nhớ chúa nào, chỉ biệt rằng có bà công chúa họ Trịnh về tu ở đấy, nên triều đình cho sửa sang lại chùa để được xứng đáng với một cô sư công chúa.

Mai nghe câu chuyện tu hành, tự nhiên nét mặt rầu rầu: nàng cũng chẳng hiểu tại sao.

Khi ba người trèo lên gác chuông, Lộc bàn nghỉ ở đấy đê ăn sáng vì chàng thấy đói. Mai gạt đi, nói không nên ăn mặn ở trong chùa.

Nửa giờ sau, khi đã đi vòng theo con đường chợ dưới bóng rợp của hai rặng lim, ba người trèo lên tới một ngọn đồi ở sau chùa, đến ngồi nghỉ bên một cái miêu bỏ hoang chỉ còn trơ ba cái bệ phủ rêu đen nằm phơi dưới ánh mặt trời rọi qua mấy khóm thông già, cành lá xơ xác.

Huy mở hai tờ nhật trình ra giải xuống cỏ làm khăn bàn. Mai thì lấy dao cắt thịt gà, thịt vịt, rồi bày ba cái cốc sắt nhẹ ra ba phía, bên mỗi cái cốc đặt một tờ giấy bản trông như ba cái khăn ăn.

Ánh nắng chói lọi chiếu vào nước rượu sắc vàng, làm tôn bữa tiệc tầm thường. Mọi người ăn uống vui vẻ, đùa nhau pha trò, cười khanh khách. Chẳng bao lâu, các thức ăn đã hết cả, chai rượu đã cạn.

Lộc nói:

- Biết thế ta mua hai chai.
Mai cười:
- Nhưng không ai mang cho. Một chai còn người nọ đưa cho người kia xách nữa là hai chai.
- Hãy còn thòm thèm!
- Thế mọi khi cả tháng chẳng uống thì đã sao?
Ăn xong, Lộc và Huy ngồi hút thuốc lá cùng nhau cất tiếng hát một bài ca Pháp. Mai ngắm nghía mỉm cười, cặp mắt cảm động luôn chớp. Nàng sung sướng quá!
Bỗng tiếng hát ngưng bặt. Ba người ngồi như lắng tai cố nghe sự yên lặng ở giữa chôn thôn quê: Rồi cái buồn dần dần theo sự trên lặng len vào tâm trí ba người.
Xưa nay vẫn vậy, cái buồn, cái vui, sự khổ, sự sung sướng thường kế tiếp nhau, đuổi nhau, như những gầu gỗ trong chiếc guồng đạp. Cái buồn thường đến sau những bữa tiệc rượu chè ca hát, nhất là khi mình lại chênh choáng hơi men.

Mai lo lắng hỏi:
- Hai anh em nghĩ gì vậy?
Lộc không trà lời. Huy buôn rầu đáp:
- Em nghĩ tới chị.
Mai như có tâm linh báo trước, đoán chắc rằng Huy sắp muốn lôi thôi, liền gạt đi rồi nói lang sang chuyện khác:
- Này, em làm ơn trở về chùa xin nhà sư cho chị một ấm nước vì chị khát lắm.
Huy đăm đăm nhìn chị Mai, nói:
- Sao chị cứ giấu em thế?.... Chị có thai.
Mai cười:
- Ừ thì có thai, đã sao?
- Không sao cà, nhưng em muốn biết vì sao anh lại không muốn cho chị có thai?
Mai quắc mắt, có ý trách em:
- Ai bảo em thế?.... Thôi em tôi say rượu rồi.
Lộc đầu nóng bừng, ngồi ngắm hai chị em Mai nói chuyện, trên nét mặt lộ vẻ lo lắng. Chàng từ từ đưa khăn lên lau nước mắt, khiên Huy trông thấy động lòng thương và tỏ vẻ hôi hận:
- Anh tha thứ cho em.
Lộc đáp:
- Không, em không có lỗi gì hết. Chính anh đây, anh phải xin em tha lỗi cho anh. Anh là người rất đáng khinh bỉ, rất đáng..... Mai vội lấy tay bưng miệng Lộc:

- Em cấm anh không được nói nữa. Anh say rượu rồi, nên nằm nghĩ một lát cho đỡ mệt, rồi chốc nữa hãy nói chuyện. Cả em Huy cũng vậy.

Làn không khí nặng nề khó thở, như đương bao bọc lấy ba người.
Một lúc sau, Lộc mới cất tiếng, run run:
- Em Mai, anh thực không muốn....
Mai vội ngắt lời:
- Em đã bảo không được nói gì nữa kia mà.
Lộc, cặp mắt kêu van, nhìn Mai:
- Thà cho phép anh thú thực còn hơn để lương tâm anh cắn rứt.
- Nhưng anh có lỗi gì mà phải thú nhận. Vả lại em không muốn nghe chuyện người say rượu.
Lúc bấy giờ một con thằn lằn lấp lánh sắc vàng bò lướt trong cỏ xanh ngay gần chỗ Mai ngồi. Nàng vờ sợ hải đứng dậy kêu:
- Trời ơi! Con rắn.

Lộc và Huy hốt hoảng cùng đứng dậy nói:
- Đâu?
Mai trỏ con thằn lằn, khiến hai người cười ồ, quên hết buồn rầu.
Muốn câu chuyện không dàng dai nữa, Mai khuyên hai người nằm nghỉ một lát cho đỡ mệt, rồi một mình nàng thung thăng đi bách bộ.

Mai theo đuổi mãi một ý nghĩ, một định kiến, đến nỗi tuy nhọc mệt mà không biết rằng mình đương lên dốc. Lúc tới ngọn đồi Long Khám, nàng mới thấy hai chân mới khuỵu.
Nàng thở hồng hộc, ngồi xuống mỉm cười, ngắm những tảng đá bị nước mưa giội lâu ngày đã nhẵn bóng như mài. Có tảng hình như con hổ khom lưng đứng ngáp, có tảng giống hệt đầu con sư tử xù lông. Phần nhiều tảng nhỏ hơn và tròn trĩnh như những quà trứng khổng lồ sắc xám rải rác trên đám cỏ xanh vàng.

Vì liên tưởng ngẫu nhiên, sự so sánh viên đá với trứng gà, khiến Mai nghĩ tới sự thai nghén, sự sanh nở. Nét mặt Mai đang vui tươi, hớn hở, bỗng đổi ra buồn rầu. Mai nhớ lại dáng điệu, diện mạo Lộc, lúc nàng ngỏ cho chàng biết rằng nàng có thai. "Hy Vọng, sung sướng có lẽ thành hão huyên chăng?" Câu ấy trong vòng ba, bốn giờ đồng hồ nàng đã luôn tự thì thầm và bây giờ nàng lại tự hỏi nàng một lần nữa.

Nàng ngẫm nghĩ, tự trà lời: "Chả có lẽ, chàng yêu ta như thế thì khi nào..." Rối nàng tự an ủi:

- Phải, biết đâu! Biết đâu sự kinh hãi không phải vì một cớ khác. Biết đâu không vì chàng sợ ta sinh nở lần đầu sẽ có nhiều sự nguy hiểm. Phải, biết đâu!

Nàng cảm thấy sự ngờ vực ở trong lòng nàng một lúc một mờ. Nàng mỉm cười, nói một mình:
- Rõ ta chỉ nghĩ quan nghĩ quẩn, chỉ lo sợ hão huyền!
Bản tính vui cười, những ý tưởng lạc quan của nàng khiến nàng hy vọng. Đưa mắt ngắm cảnh bao la, nàng thấy cây xanh mây đẹp trong bầu không khí trong trẻo êm đềm. Lơ lửng ở sườn đồi trông về phía đông nam chùa Bách Môn nhô lên cái nóc ở giữa và bốn gác chuông, bốn góc như hình cái gương và bốn cánh cửa đóa hoa sen xòe nở. Cúi nhìn xuống chân đồi, Mai thấy li ti những người nào trai nào gái đương chăm chỉ săn sóc đến công việc đồng án ở trong những thửa ruộng vuông vuông nho nhỏ như những bàn cờ, mà con đường trắng từ chùa đến huyện lị là con sông ngăn giữa đôi bên.

Chương VI còn tiếp

[CảThộn]

Chương VI Tiếp theo

Gió chiều hiu hiu đưa tới từng mỗi câu hát của mấy cô con gái làm việc. Mai cố gắng lắng tai nghe, nhưng không nhận được câu nào. Bỗng Mai thoáng nghe lọt mấy tiếng trăng rằm trung thu giọng đều đều. Nhớ lại câu ca dao thuộc lòng từ thưở còn nhỏ, và thấy trong lòng sung sướng, Mai liền cất tiếng hát:

Xin anh nghĩ lại kẻo nhầm,
Lòng em vằng vặc như rằm trăng thu.
Trăng trung thu còn khi mờ tôi,
Lòng em thì mãi mãi không sai....

- Em hát hay lắm!
Mai giật mình quay lại. Lộc đứng ở sau lưng.
Nàng mỉm cười, hỏi:
- Mình không ngủ à?
- Không, anh cần phải nói chuyện với em.
- Thế Huy đâu?
- Cậu Huy ngủ. Em ạ, anh trông thấy Cậu Huy mà anh thèm! Không tư lự điều gì thì sung sướng thế!
- Anh biết đâu rằng em nó không tư lự!
Câu trả lời của Mai làm cho Lộc nghĩ ngợi. Chàng lại nhớ tới nét mặt buồn rầu, tới ngôn ngữ nghiêm khắc của Huy trong ít lâu nay. Chàng đăm đăm nhìn vào mắt Mai nửa như để dò y tứ, nửa như để kêu van. Có lẽ nàng đọc thấy y nghĩ của chàng nên vờ cất tiếng cười, trỏ xuống chân đồi hỏi:
- Đố mình những ruộng kia trông giống cái gì?
- Giống cái phên nứa xanh có nẹp trắng ở giữa.
- Không phải, giống cái bàn cờ nhé!
Rồi hai người im, lẳng lặng mỗi người nhìn một phía. Lộc ngồi hai tay ôm đầu khẽ bảo Mai.

- Em tha lỗi cho anh.
Mai cười khanh khách:
- Anh điên đấy à? Anh có lỗi gì mà em phải tha.
Lộc nhìn Mai thong thả nói:
- Em Mai, không biết tại sao từ nãy giờ anh nghe tiếng cười của em, anh ghê sợ lắm.
Mai vẫn cười:
- Vậy em không cười nữa.
Lộc trách:
- Em cứ đùa! Anh xin em để anh nói chuyện việc nhà với em.
Không biết Mai nghĩ đến sự đau đớn gì mà buộc miệng hỏi một câu chua chát:
- Chuyện việc nhà cậu ư?
Lộc ứa nước mắt không trả lời, khiến Mai hối hận xin lổi:
- Em lỡ lời, xin anh tha thứ cho.
- Không, em không có lỗi gì hết! Chính anh mới là người có lỗi đối với em. Anh đã hại một đời em, một đời thanh niên của em. Anh dối em, anh lừa em. Cái người mà anh nhận là mẹ, không phải...

Mai ngắt lời:
- Em biết cả rồi, em biết đã lâu. Nhưng điều ấy có hề gì!
Lộc hoảng hốt:
- Không hề gì à? Em biết từ bao giờ?
- Trước khi em làm vợ anh.
Lộc kinh hãi:
- Em biết mà em bằng lòng lấy anh, bằng lòng lấy anh, bằng lòng lấy một cách không chính đáng.
Mai cười khanh khách, Lộc rùng mình:
- Anh dặn em một lần cuối cùng: Em đừng cười nữa. Câu chuyện có vui gì mà em cười được. Phải, anh nhắc lại câu hỏi sao em nhẫn tâm bằng lòng để anh lừa dối.

- Không! Anh không hề bao giờ lừa dối em hết. Em được anh yêu như thế là đủ rồi. Em có cần gì bà cụ đến hỏi em cho anh làm vợ là mẹ anh hay không phải là mẹ anh.
Lộc quắc mắt:
- Em không được phép nói tệ anh!
- Nào em có định tâm nói tệ anh! Và em chỉ biết chắc chắn một điều là em yêu anh, anh yêu em.... Em tưởng em hoàn toàn sung sướng, nhưng ban nãy....

Nước mắt ràn rụa, Mai không nói được nữa, Lộc hỏi:
- Ban nãy sao? Sao hở em?
- Em ngờ, em ngờ rằng anh không yêu em.
Lộc lại gần cầm tay Mai se sẽ nói:
- Em không nên ngờ....ở trên đời anh chỉ yêu một mình em.
Mai mỉm cười:
- Thực nhé, anh yêu em mãi mãi nhé! Vậy anh nói thực: anh có muốn em có con không?

Lộc nghẫm nghĩ rồi thong thả đáp:

- Anh xin thú thực: Khi bắt đầu yêu em, thì anh cứ tưởng tới hạnh phúc của ái tình. Chứ không bao giờ anh nghĩ về gia đình và con cái. Anh thực là một thằng ích kỷ như trăm nghìn người khác. Anh chỉ muốn ái tình đối với anh mãi mãi và hoàn toàn là ái tình, là ái tình không san sẻ. Anh có ngờ đâu đến kết quả của ái tình.
Mai lẩm bẩm.
- Kết quả của ái tình.
- Phải! Kết quả của ái tình! Anh cứ tưởng ái tình là bông hoa thơm không bao giờ kết quả! Vì thế, em báo tin mừng cho anh biết, anh giật mình kinh hãi. Đó chỉ là cái cảm giác đột nhiên, xin em tha thứ cho anh. Nếu em hiểu thấu lòng anh thì chắc em cũng chẳng giận anh: anh không muốn con anh, con em.... con chúng ta ra đời giữa lúc...

Lộc im bặt, Mai vờ không hiểu, hỏi:
- Giữa lúc nào?
- Nhưng để anh ôn lại đầu đuôi câu chuyện cho em nghe thì em mới hiểu rõ được. Anh là con nhà quan, cha anh là con nhà quan, mẹ anh là con nhà quan....
Mai cười gằn, ngắt lời:
- Còn em là con nhà thường dân.
- Em không nên chế nhạo. Và xin em đừng ngắt lời anh. Nếu anh kề lề lôi thôi như thế không phải là anh khoe khoang. Từ ngày còn nhỏ, anh đã theo một nền giáo dục. Âu Tây, óc anh đã nhiễm những tư tưởng Âu Tây, anh hiểu, anh yêu, anh trọng cái giá trị, cái quyền tự do của cá nhân. Mà chắc em cũng thừa biết rằng hơn một năm nay nghĩa là từ ngày anh biết em, từ ngày anh yêu em, lúc nào anh cũng dạy em, anh cũng muôn chôn sâu vào tâm trí em những tư tưởng cao thượng ấy, tuy rằng anh vẫn biết em là tín đồ Khổng Mạnh mà trí nghĩ anh không hề chịu ảnh hưởng của nho giáo. Vậy thì không khi nào anh lại phân đẳng cấp, anh lại phân biệt con quan với con dân.

Như nhà diễn thuyết không có ý tượng dựng sẵn, Lộc nói chuyện thuyên chẳng biết định nói gì nữa, hình như bị cách nghị luận liên miên đưa tư tưởng chàng ra ngoài vòng câu chuyện. Chàng luống cuống ngồi ngẫm nghĩ một lát. Trong khi ấy, Mai yên lặng đăm đăm nhìn chàng...

- Nhưng mẹ anh.... Em đừng tưởng lầm, và nếu em biết mẹ anh thì em tất phải kính mến vì mẹ anh là một người rất đáng quý trọng... Song mớ lễ nghi đạo đức của nho giáo chỉ thoáng qua trí thức, chứ đối với mẹ anh thì nó ăn sâu vào tâm não, đã hòa lẫn vào mạch máu, đã thành một cái di san thiêng liêng về mặt tinh thần bất vong bất diệt. Anh không nói quá đâu. Chính anh đây, đã chịu anh hưởng của học vấn, của tinh thần Tây Âu ngay từ ngày còn nhỏ, thế mà nhiều khi anh vẫn thấy anh còn nhiều tư tưởng bị kiềm tỏa trong giới hạn của nho giáo. Chẳng nói đâu xa, hiện giờ chỉ vì một chữ hiếu, mà anh không dám đường hoàng cùng em hưởng hạnh phúc ái tình. Vì phải theo lễ nghi, tuy chữ tình ở dưới chữ hiếu, tuy chữ tình chữ hiếu nhiều khi ta chỉ hiểu lờ mờ, hoặc ta tự bắt buộc ta phải cố hiểu.

Lộc bỗng im. Chàng nhác thấy hai hàng lệ ướt đẫm hai bên má Mai. Chàng vội rút khăn lau nước mắt cho người yêu, Và thì thầm nói:
- Anh xin lỗi em.
Mai ngập ngừng:
- Không... anh không có lỗi gì!... Anh nói rất đúng.
Nàng ngẫm nghĩ một lát rồi lại nói:
- Em chỉ tiếc rằng ngoài những tư tưởng nho giáo, thầy em lại dạy em biết yêu người ở ngoài vòng lễ nghi....
Mai ngừng lời, sụt sùi khóc.... Lộc ghé gần hỏi:
- Can chi em khóc. Anh yêu em không đủ ư?
Mai nức nở:
- Yêu nhau.... mà không được đường hoàng.... yêu nhau.
Lộc vội ngắt lời:
- Vậy ra em không hiểu anh. Anh nói đối với lễ nghi, sự yêu nhau ấy không được đường hoàng mà thôi, nhưng đối với ái tình, đối với linh hồn của đôi ta, thì yêu là yêu chứ không là gì khác nữa.
Mai vốn rất thông minh, thừa hiểu rằng Lộc nói chữa. Nhưng nàng tươi cười đứng dậy bào chàng:
- Em hiểu bụng anh rồi. Thế thì em sung sướng nhất trên đời.
Lộc cũng đứng dậy. Hai cặp mắt lặng nhìn nhau. Về phía Tây mặt trời ẩn sau đám mây đen chiếu ánh sáng dịu dàng.
Mai se sẽ bảo Lộc:
- Chúng ta ra ga cho kịp giờ.
Lộc mỉm cười:
- Vâng, vợ chồng ra ga cho kịp giờ.
Mai ngạc nhiên:
- Quái, anh ạ, sao chúng ta không mấy khi nghĩ đến ý nghĩa vợ chồng nhỉ, chúng ta chỉ biết chúng ta yêu nhau.
- Em lẩn thẩn lắm! Em không nên nghĩ đến những chữ, những tiếng chỉ là những tiếng để gọi. Mà tính tình vẫn là tính tình. Những tiếng vợ chồng, trăm năm hay tự do kết hôn chỉ là những vô ý nghĩa. Tính tình con người ta mới là sự thực.
Mai nghe Lộc, âu yếm ngả đầu vào vai chàng, thì thầm:
- Người yêu của em!
Rồi hai người dắt tay nhau xuống đồi trở về chỗ củ. Đến nơi Lộc cầm tay Mai giữ lại trỏ bảo:
- Kìa, em trông, hạnh phúc đấy!
Dưới gốc một cây thông già, Huy nằm ngủ, cái mũ trắng úp trên mặt. ánh nắng dịu dàng buổi chiều in bóng lá thông lấp loáng chạy trên mình Huy, như gợn nước động trên mặt hồ, dưới cơn gió thoảng. Mai ngắm em cất tiếng gọi:
- Huy ơi! Dậy thôi!
Huy bỏ mũ ra, mắt chói, chớp luôn, đương cố tìm xem ai gọi mình, thì đã bị hai người đến nâng dậy Và âu yếm quàng tay cào cổ.
Lộc se sẽ nói:
- Gia đình chúng ta!

Hết chương VI

____________________ ____________________

[Tigon]

Lộc se sẽ nói:
- Gia đình chúng ta!

Êm đềm quá ...

Nhưng , lại một chữ nhưng , đời không như là mơ !

Tigon

[CảThộn]

Êm đềm quá ...

Nhưng , lại một chữ nhưng , đời không như là mơ !

Tigon

"Chao ôi là mộng hay là thực,
là thực hay là mộng mất đây,
Hai đứa sống trong mơ với thực
Sống vào trời đất sống vào nhau".

Ngày xưa có cậu trai mê gái, đêm nằm mơ thấy được cùng nàng dung dăng dung dẻ đi chơi, truyện trò líu lo huyên thiên, tỉnh giậy thấy tiếc hùi hụi, ước gì cứ được sống trong mơ mãi... hì hì.

[Tiếng Xưa]

Nhị vị tỉ muội nhã giám,
Đọc chuyện ngày xưa thấy các bà mẹ chồng ăn hiếp con dâu cứ tức anh ách như bò đá. Chẳng thế mà ông Khái Hưng cùng các nhà văn khác viết truyện khác cứ phịa ra để có "cuộc cánh mạng".
Bây giờ đây cảnh cũ đã không còn. Các "đấng mẹ chồng" bên Mỹ này "sức mấy" mà dám ho hoe. Mời quí vị xem bức thư sau đây vưà phổ biến trên internet :

Thư con dâu gửi mẹ chồng.

[to all daughter in-law

Đã từng có "làm dâu" và ...đang còn trong tay một anh con trai đích thị là ...mình sinh ra - ngaỳ nào nó tìm đươc "một nửa kia" cuả nó thì mình xin trả ngay "nguyên con" cho ...vợ nó, xin hứa - Thế mà đọc xong cái thơ này em cũng phải giận ...điên người, huống chi là mấy bà đương kim "mẹ chồng".

Bác Cả và chị tigon ơi, cái này mà "dâu với mận" gì ? Ném về "sầu riêng" thì có.
"Dâu" thì nó quá lắm nó chỉ chua hay dập thôi, còn "cái này" kêu bằng nó như lấy gai sầu riêng mà ...xóc hông mẹ chồng!

Mẹ chồng VN bên xứ người ngày nay không xoi mói hay "trông mong" gì ở con dâu hết. Chúng em không suy nghĩ "ó đâm" như cái bà mẹ chồng mà cô gái kia tả óan chứ không phải chúng em "không dám ho hoe" đâu nào?
Cô nói có cái đúng, nhưng có những cái... "sống sượng" quá ! Và có nhiều caí thiếu tính "nhân bản" trong đó.

Lấy chồng không phải là lấy ...đỡ thằng hàng xóm vài hôm mà tính toán so kè sát sạt thế kia, khổ thân cô ta.
Em không coi "lá thư" này là một điểm thắng lợi cho "con dâu", mà chỉ thương hại la cô ta một là gặp phải mẹ chồng quá tai quái, hai là cô ta "thoát Á" quá đà hay quá độ nên từ "dâu" cô thành trái "sầu riêng" xù xì gai góc.

[CảThộn]

Đã từng có "làm dâu" và ...đang còn trong tay một anh con trai đích thị là ...mình sinh ra - ngaỳ nào nó tìm đươc "một nửa kia" cuả nó thì mình xin trả ngay "nguyên con" cho ...vợ nó, xin hứa - Thế mà đọc xong cái thơ này em cũng phải giận ...điên người, huống chi là mấy bà đương kim "mẹ chồng".

Bác Cả và chị tigon ơi, cái này mà "dâu với mận" gì ? Ném về "sầu riêng" thì có.
"Dâu" thì nó quá lắm nó chỉ chua hay dập thôi, còn "cái này" kêu bằng nó như lấy gai sầu riêng mà ...xóc hông mẹ chồng!

Mẹ chồng VN bên xứ người ngày nay không xoi mói hay "trông mong" gì ở con dâu hết. Chúng em không suy nghĩ "ó đâm" như cái bà mẹ chồng mà cô gái kia tả óan chứ không phải chúng em "không dám ho hoe" đâu nào?
Cô nói có cái đúng, nhưng có những cái... "sống sượng" quá ! Và có nhiều caí thiếu tính "nhân bản" trong đó.

Lấy chồng không phải là lấy ...đỡ thằng hàng xóm vài hôm mà tính toán so kè sát sạt thế kia, khổ thân cô ta.
Em không coi "lá thư" này là một điểm thắng lợi cho "con dâu", mà chỉ thương hại la cô ta một là gặp phải mẹ chồng quá tai quái, hai là cô ta "thoát Á" quá đà hay quá độ nên từ "dâu" cô thành trái "sầu riêng" xù xì gai góc.

- Nhị vị Tỉ Mụôi chờ xem các bà mẹ chồng trả lời xem nhá. Chắc thế nào cũng có.. hi hi.
Khỏi nói, quí vị cũng đoán ra rằng bức thư này của cô dâu trong nước viết, chứ các bà mẹ chồng bên Mỹ, bên Âu châu này "biết điều" lắm, con trai cưng của các bà "ngoan" lắm, gì chứ lau nhà, rửa chén lâu ngày thành có "tay nghề" rất cao...

[CảThộn]

Chương VII - Mẹ Con

Từ hôm đi chơi Bách Môn về, Lộc mất hẳn tính vui cười tự nhiên. Có khi cà ngày, ngoài hai buổi đi làm, chàng chỉ ngủ. Mai sợ chàng ốm, có săn sóc hỏi thì chàng chỉ gạt đi mà chối rằng không sao cả.

Chàng buôn rầu ủ rũ đến nỗi Huy mọi khi vẫn hằn học với chàng mà bây giờ cũng phải đem lòng thương hại.

Một hôm, đương ăn cơm, chàng đột nhiên bảo Huy:

- Chắc cậu cho tôi là một người đáng khinh bỉ.
- Không, anh chỉ là một người đáng thương.

Mai cười khanh khách nói tiếp:
- Một người đáng trọng thì đúng hơn.

Lộc lắc đầu, thở dài:
- Em khen, làm anh thêm xấu hổ.

Mai vẫn cười:
- Những người tốt thường tự cho mình là xấu. Rồi sinh ra nghỉ ngợi điều nọ điều kia. Em chắc anh là hạng người ấy, nên mấy hôm nay lúc nào cũng không được vui.

Lộc không trà lời, mắt lờ đờ nhìn qua cửa sổ ra phía hồ Trúc Bạch như đương dự định làm một việc gì chưa dám quả quyết.

***

Chiều hôm ấy cũng như mọi ngày, Lộc ở sở ra, lại thẳng đằng phố H.... thăm mẹ. Bà An thấy con có dáng mệt mỏi thì tỏ ý lo lắng:
- Mẹ coi con độ này xanh lắm.

Lộc đáp, cứng cỏi:
- Thưa mẹ, bao giờ con cũng thế.
- Không phải. Mấy hôm nay mẹ xem ra con khác hẳn. Chắc con có điều gì phiền muộn mà con giấu mẹ.

Lộc đến thăm mẹ hôm nay, là cốt đề thú thực cả với mẹ, một phần để mẹ thương mà cho phép được chính thức lấy Mai, nhưng nhất là để được ngỏ cùng một người thân yêu những nỗi đau đớn của mình. Thường vẫn thế, khi ta bị lương tâm cắn rứt mà ta được thổ lộ tâm tình, trao đổi tư tưởng với một người thân thì hình như ta thấy ta đỡ khổ sở, ta thấy trút được ít nhiều sự nặng nề nó đè nén trái tim ta.

Vì vậy thấy mẹ hỏi gạn Lộc liền thưa:
- Vâng, có thể, bẩm mẹ con buồn lắm.

Bà Án cũng thừa biết đến cái khổ của con nhưng bà vờ hỏi:
- Chuyện gì thế con?
- Bẩm mẹ, mẹ có tha tội cho con thì con mới dám thưa.
- Con cứ nói.

Lộc cúi đầu nhìn xuống đất thì thầm:
- Cô Mai...

Lộc bỗng ngừng lại. Bà Án hỏi:
- Con Mai, có phải con bé nhà quê nó rủ rê, nó quyến rũ anh không?

Lộc mỉm cười:
- Bẩm mẹ, nói con quyến rũ người ta thì đúng hơn.
- Ừ, thế sao?
- Bẩm mẹ, bây giờ cô ấy vẫn ở với con, cô ấy...

Bà Án đứng phắt dậy trỏ tay vào mặt con, mắng:
- Thế thì mày giỏi thật... mày dối tao... mày đánh lừa tao...mày đi thuê nhà riêng để ở với nó. Mày còn coi tao ra gì nữa, thằng kia?

Lộc không trả lời, bà Án lại nói:
- Giời ơi! Đẹp mặt! Ông Tham con quan Án mà làm những việc khốn nạn như thế. Nếu bên quan Tuần mà biết chuyện này thì mày bảo sao? Thì tao còn mặt mũi nào, hở thằng kia?

Thấy Lộc vẫn đứng yên, bà Án càng tức giận, quát tháo:
- Muốn sống ngày mai phải về đây ở với tao. Không biết tao điên hay sao mà để cho mày ở riêng như thế. Còn con bé thì tao sẽ trình sở cẩm bắt bỏ vào nhà thổ.

Lộc hai má đỏ bừng, cặp mắt sáng quắc:
- Bẩm mẹ, người ấy đã là vợ con.

Bà Án vỗ sập, gầm thét:
- Vợ mày! Ai hỏi nó cho mày!
- Con hỏi lấy.
- À, thằng này giỏi thực, vượt quyền cha mẹ. Không còn biết ngũ luân, ngũ thường là gì nữa! Phải rồi! Cậu văn minh! Cậu tự do kết hôn. Nhưng cậu phải biết dù thế nào cậu cũng phải xin phép tôi đã chứ.
- Bẩm mẹ, con đã xin phép mẹ, nhưng mẹ không bằng lòng.
- Vậy tôi không bằng lòng thì cậu cứ lấy, có phải không?

Lộc lại gần mẹ, dịu dàng:
- Bẩm mẹ, con thiết tưởng lấy vợ là một sự quan trọng một đời, phải tự chọn lấy một người ý hợp tâm đầu thì gia đình mới được vui vẻ, thuật hòa. Chứ xưa nay cha mẹ hỏi vợ cho con chỉ kén những chỗ môn đăng hộ đối...

Bà Án cười gằn:
- Thế thì xưa nay các gia đình dễ không hòa thuận, vui vẻ cả đấy! Bây giờ chúng mày đi học chữ Tây mới biết kén vợ, còn mấy cụ thì lấy liều làm lĩnh cã chăng?

- Bẩm mẹ không phải thế. Các cụ cũng có kén chọn nhưng chỉ chọn những chỗ ngang hang thôi. Thí dụ: Con quan thì lấy con quan. Còn như mẹ nói gia đình các cụ cũng vui vẻ, êm thắm nhưng cái đó chỉ nhờ ở sự bắt buộc mà có, chỉ nhờ có lễ nghi mà có, chớ không phải vì tính tình của vợ chồng hợp nhau. Theo lễ nghi, vợ phải phục tòng, chồng bảo sao nghe vậy, dẫu bị áp chế cũng không dám hé môi. Như thế thì làm gì mà chẳng êm thắm.

Bà Án cười khinh bỉ:
- Thì hãy được thế: chả hơn ba con đĩ cũng rước về tôn làm vợ được sao! Nhưng thôi tôi không cần nhiều lời, cậu còn muốn trông thấy mặt tôi đi nữa thì phải lập tức tống cổ con đĩ ấy đi rồi về đây ở với tôi.

Lộc cất giọng run run đáp lại:
- Bẩm mẹ, thực con không tuân theo ý mẹ được, dẫu mẹ giết con cũng cam chịu, vì người ta đã có chửa với con.

Bà án giận uất lên, ngồi im ngẫm nghĩ. Nhưng bà nghe giọng quả quyết của Lộc thì biết rằng khó lòng mà đem oai quyên ra thi thô với con được. Bà liền xoay ngay chiến lược: là gieo sự ngờ vực vào lòng đa nghĩ của con.
- Con nói cũng phải. Nhưng đã chắc đâu rằng nó có chửa với con?

Lộc cười:
- Bẩm mẹ, con không biết thì còn ai biết?

Bà Án nghe con nói, cười ngặt nghẽo:

- Rồi con sẽ rõ. Con phải hiểu mẹ còn lạ gì. Dễ thường con tưởng mẹ không biết gì hết đấy hẳn? Giấu sao được mẹ. Mẹ còn biết nhiều chuyện bí mật thế nữa kia. Chẳng hạn, trong khi con đi làm thì ở nhà con, ở cái nhà mà con cho là một tổ uyên ương, đã xảy ra những chuyện gì....Vì thế, mẹ đã đề mặc con, mẹ chắc thế nào rồi con cũng xét ra được cái lòng bất trắc của con đĩ.... Ai ngờ.... con ngốc đến thế... Nhưng thôi rồi con sẽ rõ.....

Lộc cúi đầu ngẫm nghĩ, lo sợ vẫn vơ. Bà Án lại nói:
- Nhưng giá lấy nó làm nàng hầu thì cũng được.

Lộc vẫn suy nghĩ. Cái tính đa nghi của Lộc mà bà Án muốn lợi dụng ngờ đâu lại có hại cho mưu cơ của bà. Lộc đoán chắc rằng mẹ dùng kế ly gián đối với mình, liền thưa:

- Bẩm mẹ, nếu lấy nàng làm hầu được, thì lấy làm vợ cũng được. Hay là thế này thì con không dám trái lệnh mẹ nữa: Mẹ cho phép con chỉ lấy nàng hầu chớ không phải lấy vợ.

Bà An quát mắng:
- Thế mày bảo tao nói lại làm sao với bên quan tuần, hở thằng kia?
- Bẩm mẹ, mẹ cứ nói con không bằng lòng.
- Mày nói dễ nhỉ? Chỗ người lớn với nhau mà mày bảo lật lọng lời hứa. Mày phải biết, ngày xưa hai người thông gia với nhau ngay từ khi có mang mà về sau cũng còn phải giữ lời ước hẹn nữa là!.... Thôi mỗi cái thế này, nếu anh muốn lấy con bé ấy làm lẽ thì tôi cũng cho phép anh, làm giai lấy năm, lấy bảy mặc ý, nhưng phải nghe lời tôi: đến tháng tám này tôi cưới con quan tuần cho anh đấy.... Tùy anh nghĩ sao thì nghĩ. Muốn tử tế thì được tử tế. Lộc chiều ý mẹ, xin vâng lời, rồi cáo từ ra về, trong bụng mừng thầm rằng mẹ đã nhượng bộ đôi chút. Chàng lẩm bẩm:

- Dần dà rồi cũng xong.

***